Κυριακή 25 Μαρτίου 2012

Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος - Κατοχή

Ο πόλεμος βρήκε τον Τόφαλο στην Αμερική όπου και συμμετείχε σε εκδηλώσεις υπέρ της Ελλάδας


Αφίσα από εκδήλωση υπέρ της Ελλάδας όπου ο Τόφαλος ήταν ομιλητής

 Ο Τόφαλος στην ταράτσα του σπιτιού του, κρατάει την ελληνοαμερικάνικη εφημερίδα με κύριο άρθρο την απελευθέρωση της Αθήνας

Πέμπτη 15 Μαρτίου 2012

 Φωτογραφία από το Λεύκωμα των Ολυμπιακών Αγώνων του 1906. Ο Τόφαλος φέρει τα μετάλια στο στήθος του.

εφημ. Νεολόγος 3/10/1910

Ο ΤΟΦΑΛΟΣ
ΘΡΙΑΜΒΕΥΕΙ ΕΝ ΑΜΕΡΙΚΗ

Κατάρριψις δύο Αμερικανών
Έλλην παλαιστής προσφέρει 5 χιλ. δολλάρια εις τον Τόφαλον αν τον νικήση

Κατ' ειδήσεις εκ Σικάγου νέους ήγαγεν εκεί θριάμβους ο πρωταθλητής κ. Τόφαλος εις αγώνας πάλης. Τον Έλληνα πρωταθλητήν είχον προκαλέσει εις πάλην δυο Αμερικανοί παλαισταί οι Γκοζ Έσσλερ και Τζακ Μπρούλιο. Αμφότεροι ούτοι εθεωρούντο εκ των αρίστων Αμερικανών παλαιστών. Ο κ. Τόφαλος απεδέχθη την πρόκλησιν των δύο Αμερικάνών και απεφασίσθη όπως παλαίση μετ αυτών εις εν τω Σικάγω Θέατρον «Εμπίρ».
Η πάη αύτη είχε προκαλέσει μέγα ενδιαφέρον εκ μέρους των Ελλήνων του Σικάγου, ως και των Αμερικανών. Δια τούτο κατά την ημέραν της πάλης, το Θέατρον είχε πλημμυρήσει εξ Ελλήνων και Αμερικανών. όταν επέστη η ώρα της πάλης το ενδιαφέρον του κοινού είχε κορυφωθή. Ο Τόφαλος με το γιγάντιο ανάστημά του προυκάλει τον θαυμασμόν πάντων. Η πάλη ήρχισε. Ο Τόφαλος επάλαισε το πρώτον μετά του Αμερικανού Έσσλερ, τον οποίον κατέρριψε εντός 1' και 15” υπό τα ενθουσιώση χειροκροτήματα των θεατών και δη των Ελλήνων.
Κατόπιν ήρθε η σειρά του ετέρου των Αμερικανών παλαιστών Τζακ Μπρούλιο. Μετά πάλην 4' και 15” ο Μπρούλιο κατέπεσεν ηττηθείς υπό του Έλληνος παλαιστού όστις επί μάλλον ενεθουσίασε τα πλήθη των θεατών και προυκάλσεσε τα χειροκροτήματα και τας επευφημίας αυτών.

Έλλην παλαιστής προκαλών τον Τόφφαλον.

Μετά τους θριάμβους αυτούς του κ. Τοφάλου, εμφάνη εις Έλλην παλαιστής Δημητρέσκος ονόματι, όστις φημίζεται δια τας μέχρι τούδε νίκας του εις πάλην μετά διαφόρων Αμερικανών, Άγγλων, Γάλλων και άλλων παλαιστών και ο οποίος απεφάσισεν, όπως προκαλέσει εις αγώνα πάλης τον ομοεθνή του Τόφαλον, καθότι ως είπεν, ο τίτλος του πρωταθλητού ενήκει εις αυτόν και μόνον.
Εδημοσιεύθη όθεν πρόκλησις του Έλληνος αυτού παλαιστού εις τας Αμερικανικάς εφημερίδας δια της οποίας υπόσχεται να καταβάλη 5 χιλ. δολλάρια εις τον κ. Τόφαλον, αν δυνηθή ούτος και τον νικήση. Η πρόκλησις αύτη Έλληνος παλαιστού προς έτερον Έλληνα τον κ. Τόφαλον, προυκάλεσεν δυσάρεστον εντύπωσιν όχι μόνον εις τους Έλληνας της Αμερικής, αλλά και εις αυτούς τους Αμερικανούς. Δια τούτο και η μερικανική εφημερίς «Κήρυξ» έγραψε δυσμενώς κατά της τοιαύτης προκλήσεως του Έλληνος παλαιστού.
Ο κ. Τόφαλος δια λόγους εθνισμού, ηθέλησεν, όπως αποφύγη την τοιαύτην πάλην μετά ομοεθνούς του, αλλά προ του θράσους τούτου απεφάσισε, παρακινηθείς και υπό των άλων Ελλήνων όπως αποδεχθή την πρόκλησιν. Ούτως το γεγονός της πάλης αυτής διατυμπανισθέν από τούδε υπό των Αμερικανικών εφημερίδων, έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον όλων, Αμερικανών, Ελλήνων και ξένων.
Η πάλη ωρίσθη όπως διεξαχθή εις εν των μεγαλυτέρων Θεάτρων του Σικάγου, το οποίον περιλαμβάνει 40 χιλ. θεατών. Αν κρίνη δε τις εκ του προκληθέντος ενδιαφέροντος, αι θέσεις του θεάτρου θα καταληφθώσι όλαι. Ο κ. Τόφαλος έχει εκ των προτέρων εξησφαλισμένην την νίκην. Τον αντίπαλόν του θεωρεί ως ακατάβλητον δι άλλους παλαιστάς όχι όμως και δι αυτόν, διό και μετά πεποιθήσεως εκφράζεται, ότι εντός ολίγων δευτερολέπτων θα τον καταρρίψη. Οπωσδήποτε η πάλη αύτη απασχολεί ήδη του διαφόρους αθλητάς της Αμερικής και αναμένεται μετ΄ανυπομονησίας, μάλιστα δε ήρχισαν από τούδε και τα ιδιαίτερα στοιχήματα.

Τετάρτη 14 Μαρτίου 2012

O Τόφαλος στην Αμερική εκτός από τις άλλες ασχολίες του έγινε προπονητής και μάνατζερ του Λόντου


Φωτογραφία τους το 1920. Αριστερά ο Τόφαλος, στο κέντρο ο Λόντος

 Το 1928 ο Τόφαλος με τον Λόντο ήρθαν στην Ελλάδα για να αγωνιστεί ο δεύτερος στο Παναθηναικό Στάδιο με τον πολωνό Ζμπίσκο. Όταν ήσαν στην Πάτρα έδωσαν αγώνα μεταξύ τους για την Παναχαϊκή και όταν πήγαν στο Άργος (περιοχή καταγωγής του Λόντου) έδωσαν αγώνα για τον νεοσύστατο Παναργειακό. Η φωτογραφία από τον αγώνα αυτόν οι εισπράξεις του οποίου δόθηκαν στον σύλλογο για την αγορά γηπέδου.

Το 1965 ο Λόντος επισκέφθηκε τη γενέτειρά του και συνάντησε τον Τόφαλο στην Πάτρα παρουσία του δημοσιογράφου Καραλή

Τρίτη 13 Μαρτίου 2012

Επιστολόχαρτο του Δημ. Τόφαλου (Συλλογή Θ. Δάσιου)

GENUINE STRONG MAN OF THE WORLD

DEMETRIUS TOFALOS

Instructor of Wrestling, Boxing, Field and Track Athletics.
Also Physical Culture Director and Masseur.
------
Holder of the official world's record amateur and professional.
Winner of the International Olympic Games at Athens 1906.

Winner of the International Wrestling Tournament held at New York, 1915; at Montreal, Canada, 1924

------
Professional World's Records
Defeated
Arthur Saxon
John Marx
Carl Svoboda
Cratl
George Lurich
J. Frangois
Andreas Maick
Eugene Sandow
Karl Witzelsberg

Amateur World's Records
Defeated
P. Kakovsis
M. Dubois
J. Sternback
Redova
Cuhafsson
Salem
Maspoli
M. Jensen
Cruke
Ritzenhof
Rondi
Danzek
Schneiderreit

Toffalos Official World Records

Two-Arm Jerk:
425 Lbs. Prof. - 378 Amateur
Two-Arm Press:
365 Lbs. Prof. - 345 Amateur
Right Arm Snatch:
253 Lbs. Prof. - 233 Amateur
Bent One-Arm Press: - 357 Prof.
Right Arm Swing: - 231 Prof.

Πέμπτη 8 Μαρτίου 2012


 Η φανέλα της Γυμναστικής Εταιρείας Πατρών που φορούσε ο Τόφαλος από το 1899 έως το 1906 και κατά τη διάρκεια των αγώνων της Ολυμπιάδας του 1906. Μετά από τους αγώνες χολώθηκε από την αποτυχία της ΓΕΠ σε αγώνες και μεταπήδησε στον Παναχαϊκό του οποίου τα χρώματα υποστήριξε μέχρι το πέρασμά του στον επαγγελματισμό.

Ο Τόφαλος επέστρεψε οριστικά στην Ελλάδα το 1952. Αυτή είναι η πρώτη του συνέντευξη στην Πάτρα

Εις συνέντευξιν προς την «Πελοπόννησον»

Ο κ. ΔΗΜ. ΤΟΦΑΛΟΣ ΟΜΙΛΕΙ ΔΙΑ ΤΟΝ ΚΛΑΣΙΚΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΝ
----------------------------------------------------

Υποθήκαι προς τους νέους - Η Ολυμπιάς του 1906 - Πως ο κ. Τόφαλος εξεμαίευσε διαταγήν του τότε Διαδόχου Κωνσταντίνου δια να προπονούνται οι στρατιώται
----------------------------------------------------

ΕΓΚΑΘΙΣΤΑΤΑΙ ΜΟΝΙΜΩΣ ΕΙΣ ΤΑΣ ΠΑΤΡΑΣ
----------------------------------------------------

Εις το ξενοδοχείον «Μαζέστικ» όπου κατέλυσε, συνηντήσαμε χθες την μεσημβρίαν τον αφιχθέντα εκ Πειραιώς δια του ατμοπλοίου «Αγγέλικα» ολυμπιονίκην άρσεως βαρών κ. Δημ Τόφαλον, ο οποίος θα εγκατασταθή πλέον είς την πόλιν μας, έπειτα από αποδημίαν εις την Αμερικήν 42 ολοκλήρων ετών.
Σφριγηλός και με ζωτικότητα νέου, παρ' όλην την ηλικίαν του, ο Τόφαλος, το ίνδαλμα του αθλητισμού τη χώρας μας, εδέχθη χθες, πλείστους συμπολίτας, παλαιούς του φίλους και ιδίως φιλάθλους, οι οποίοι του ηυχήθησαν το «καλώς ήλθε».
«Χαιρετίζω, μας λέγει ο γηραιός αλλά θαλερώτατος Ολυμπιονίκης, με συγκίνησιν τους Πατρείς. Εύχομαι η πατρίς μας να ανασυγκροτηθεί το συντομώτερον, είναι δε πλέον καιρός να εισέλθει εις την οδόν της νομιμοφροσύνης.
Καίτοι δεν αναμειγνύομαι στην πολιτικήν, αισθάνομαι την υποχρέωσιν, ενόψει των εκλογών, να είπω είς τους έλληνας πολιτικούς ότι πρέπει να κάμουν αβαρίες εις την πολιτικήν πάλην».
Ομιλών δια τον αθλητισμόν ο κ. Τόφαλος μας λέγει:
- Αθλητισμόν είς την Ελλάδαν δια διεθνή κατανάλωσιν δεν έχομεν.  Δια τας εγχωρίους όμως συναντήσεις είναι πολύ καλός.
» Ήσθάνθην μεγάλην χαράν που είδα ότι εισήχθη ο αθλητισμός εις τας ενόπλους δυνάμεις, εις την αστυνομίαν και την χωροφυλακήν. Διότι επί των ημερών μας απηγορεύετο εις τον στρατόν να γυμνάζεται.
» Εις το να εισαχθή ο αθλητισμός είς τας ενόπλους δυνάμεις, κολακεύομαι να πιστεύω, ότι συνέβαλα και εγώ κατά τι. Και θα σας αναφέρω ένα περιστατικό, το οποίον συνέβη εις το Στάδιον των Αθηνών κατά τους προκριματικούς αγώνας της Ολυμπιάδος του 1906. Τότε έλαβαν μέρος εις τους αγώνας αυτούς, εκτός του υποφαινομένου, ο Θεόδ. Μακρής, που ανήκεν εις την Παναχαϊκήν, ο Γεωργ. Γεωργαντόπουλος, μέλος της Γυμναστικής Εταιρείας, η οποία αργότερα συνεχωνεύθη εις την Παναχαϊκήν, ο μαραθωνοδρόμος Αναστ. Κουτουλάκης κ.α. Όλοι υπηρετούσαμε εις τον στρατόν. Κατά την πρώτην ημέραν διεξήχθη το αγώνισμα της άρσεως βαρών δι' αμφοτέρων των χειρών. Εγώ εσήκωσα 98 οκάδες ενώ η επίδοσίς μου ήτο 115 οκάδες.
» Μετά την λήξιν του αγωνίσματος, με πλησιάζει ο τότε Διάδοχος Κωνσταντίνος και μου λέγει:
» Βρε Τόφαλε, τι κατάστασις είναι αυτή; Μας ντροπιάζεις». «Υψηλότατε, του απαντώ, ήμουν καταπονημένος από τα γυμνάσια στο στρατό».
» Την άλλην ημέραν ο Διάδοχος έδωσε διαταγήν είς όλα τα Σώματα να μη λαμβάνουν μέρος, δι' ένα χρονικόν διάστημα, οι αθληταί στρατιώται εις τα γυμνάσια δια να προπονηθούν εις τους αθλητικούς αγώνας.
» Την επομένην ημέραν κατά την άρσιν βαρών δια της μιάς χειρός εσήκωσα 78 οκάδες και έλαβα ανυπόκριτά τα συγχαρητήρια του Διαδόχου, ο οποίος με ηρώτησε πως κατόρθωσα την ωραίαν αυτήν επίδοσην, ενω την προηγουμένην είχα τόσο πολύ υστερήσει.
Διότι, απαντώ, ενθουσιάστηκα Μεγαλειότατε από την διαταγήν, που εδώσατε. Περιττόν να προσθέσω ότι κατά την πρώτην ημέραν των προκριματικών αγώνων προσεποιήθην αδυναμίαν...»
Εν συνεχεία ο κ. Τόφαλος μας λέγει ότι κατά την Ολυμπιάδαν του 1906 η Ελλάς κατ' αναλογίαν πληθυσμού, επήρε την μεγαλυτέραν βαθμολογίαν από κάθε άλλο κράτος, η δε πόλις των Πατρών ήλθεν εις την βαθμολογίαν υψηλότερα από ολόκληρον την Γερμανίαν.
- Πρέπει, τονίζει κατόπιν με στοργήν ο κ. Τόφαλος, να επιδοθούν αι Πάτραι με ζήλον εις τον κλασσικόν αθλητισμόν.
Το απαιτούν αι ψυχαί των ιδρυτών του, του Χρίστου Κορύλλου, του Στέφανου Τζίνη, του Στέφ. Χριστόπουλου κ.α. Πρέπει οι νεώτεροι να συνεχίσουν το έργον των. Οι νέοι μας πρέπει να γνωρίζουν ότι ο αθλητισμός αποτελεί εθνικήν κληρονομίαν, την οποίαν πρέπει να μεταδώσουν παντί σθένει εις τας επερχόμενας γενεάς.
Όλοι οι λαοί του κόσμου, όταν βλέπουν Έλληνας αθλητάς εις ολυμπιακούς αγώνας, αναμένουν να χειροκροτήσουν και νικητάς - απογόνους των ιδρυτών των Ολυμπιάδων».
Τέλος, ο κ. Τόφαλος μου λέγει ότι ευχαρίστως θα παρέχη τας συμβουλάς του επί αθλητικών ζητημάτων εφ' όσον βεβαίως οι αρμόδιοι θα έχουν την καλωσύνην να ζητούν τας γνώμας του.

Ο ΡΕΠΟΡΤΕΡ 


Ο Τόφαλος (700) παρακολουθεί τον αντίπαλό του Στάϊνμπαχ (872) σε μια προσπάθεια στον αγώνα που κέρδισε ο Τόφαλος στην Ολυμπιάδα του 1906

Ποίημα του Σουρή για τον Τόφαλο

Και πρόβαλεν ο Τόφαλος
στων αθλητών τ' ασκέρια
κ' είχεν βραχίονας και μυς
που τους εβλέπαμε και μεις
και το σταυρό μας κάναμε
και με τα δυό μας χέρια

Και δίχως να λυγίζεται
και δίχως να κυρτώνει
μεγάλα βάρη και πολλά
τα χέρια του φορτώνει
κι αμέσως εκατάλαβαν
κι εφώναξαν πολλοί
πως τον κυρίαρχο λαόν
ο Τόφαλος δηλοί.

Κι εσήκωσε μ' απάθειαν
δυσβάστακτα καντάρια
και φόρους σταις μεταλλικαίς
και φόρους στα σιτάρια
κι εφαίνετο σαν Ηρακλής
κι είπαν γι αυτόν καμπόσοι
πως και τον Άτλαντα μπορεί
στους ώμους να σηκώσει

Τον φορτώνουν πιό πολύ
πλην εκείνος δεν  μιλεί
Τόχει δόξα και τιμή του
να του τρώνε το ψωμί του
φθάνει μόνον την σπανίαν
αντoχήν του να κυττούν
και να την χειροκροτούν

Τον εβράβευσαν οι πρώτοι
κι ο καθείς εχειροκρότει
μα κι εγώ χειροκροτούσα
τον κυρίαρχον μετ' άλλων
συμπατριωτών εξάλλων
και με στέφαν' από μούντζαις
πλησιάζω στεφανώνων
της υπομονής τον όνον!
O Τάφος της οικογένειας Τόφαλου στο Α' Νεκροταφείο Πατρών. Φιλοξενεί εκτός από τον Ολυμπιονίκη Δημήτρη Τόφαλο (1884-1966), τον πατέρα του Καπετάν Σπύρο Τόφαλο...

Νεολόγος 30/09/1928

ΚΗΔΕΙΑ
Τον προσφιλή μας σύζυγον, πατέρα, αδελφόν και θείον
ΣΠΥΡΙΔΩΝΑ ΤΟΦΑΛΟΝ
θανόντα αιφνιδίως κηδεύομεν σήμερον Δευτέραν περί ώραν π.μ. εκ της οικίας μας κειμένης αρχή οδού Μαιζώνος συνοικία Τζίνη
Η Σύζυγος: Διονυσία Τοφάλου
Τα Τέκνα: Δημήτριος, Διονύσιος και Ιωάννα Τοφάλου
Οι Αδελφοί: Νικόλαος Τόφαλος, Γαβριήλ Λάουρας, Κική Βλάχου
Οι Ανεψιοί: Ιωάν. Γ. Τόφαλος, Ιωάννης και Γεώργιος Βλάχος

ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΤΟΦΑΛΟΣ
Απέθανε εκ συγκοπής της καρδίας και εκηδεύθη χθες σεμνοπρεπώς σεβαστός συμπολίτης ημών ο Σπυρίδων Τόφαλος. Ο αιφνίδιος θάνατός του δι όσους εγνώριζαν καλώς τον μεταστάντα ηκούσθη με μεγάλην λύπην, διότι επρόκειτο περί ανθρώπου αληθώς χριστιανού, εχθρού πάσης αδικίας και ενθέρμου υποστηρικτού των αποκλήρων της τύχης, πράγμα το οποίο και εμπράκτως εξεδήλωσεν οσάκις τω παρουσιάσθη περίπτωσις.
Εις νεαράν ηλικίαν κατήλθεν από την Ζάκυνθον εις την πόλιν μας αναμιχθείς εις τους ναυτικού κύκλους, δια της εντιμότητος και της εργατικότητός του δε κατέστη εις εκ των μεγάλων παραγόντων του συναφούς επαγγέλματος, παρά τω οποίω εύρισκον εργασίαν πολλοί προστάται πολυμελών οικογενειών. Ο μεταστάς συμπολίτης απήλθε του κόσμου τούτου με την συνείδησιν ήσυχον ότι ως οικογενειάρχης επετέλεσε το καθήκον του, αποκαταστήσας πλήρως τα προσφιλή τέκνα του.
Ο «Νεολόγος» εκφράζει θερμά συλληπητήρια προς την πενθούσαν οικογένειαν του μεταστάντος συμπολίτου, ιδιαιτέρως δε προς τους υιούς αυτού κ.κ. Δημήτριον τον γνωστόν Ολυμπιονίκην και Διονύσιον.

...την αδερφή του Πίτσα (μνημόσυνο στις 29/09/1919)...
...τα αδέρφια του Διονύσιο και Ιωάννα, που σκοτώθηκαν μαζί στις 28/10/1940 κατά τον βομβαρδισμό της Πάτρας από τους Ιταλούς στη γωνία Καρόλου και Ρήγα Φεραίου και τη μητέρα του, Διονυσία, που είδε τα παιδιά της να σκοτώνονται μπροστά της και πέθανε το 1945

Τετάρτη 7 Μαρτίου 2012

 Η προτομή τουΤόφαλου στο Στάδιο της Παναχαϊκής που φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Γεώργιο Θεμ. Μαλτέζο, προσωπικό φίλο του Τόφαλου.

Ο Τόφαλος με το Μαλτέζο στο σπίτι του πρώτου στην οδό Τζουρτζ. Ο Μαλτέζος ανήκε σε οικογένεια σταφιδεμπόρων που συνεργάζονταν με την οικογενειακή επιχείρηση του Σπύρου και αργότερα του Διονύσιου Τόφαλου (φορτηγίδες μεταφοράς σταφίδοκιβωτίων στα πλοία). Στην οικογένειά του Μαλτέζου ανήκε ο χώρος που αγοράστηκε από τον Παναχαϊκό το 1895 για να κατασκευάσει το γυμναστήριό του. Άλλη μια προτομή του Μαλτέζου βρίσκεται αριστερα στην είσοδο του Λιμενοβραχίονα της Αγίου Νικολάου (Ποιητής Ζαν Μορεάς, ημηρομηνία ανέγερσης μνημείου 25/05/1963)

Το σπίτι του Τόφαλου στην οδό Τζουρτζ (Έχει κριθεί διατηρητέο)
Ο Τόφαλος το 1904, χρονιά που έσπασε για πρώτη φορά το παγκόσμιο ρεκόρ. Φωτογραφία από το βιβλίο της Α. Χρυσάφη για τον Τόφαλο - χρωματισμένο απόσπασμα

Δευτέρα 5 Μαρτίου 2012

ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΟΦΑΛΟΥ (19)



Δέκατο ένατο μέρος (τελευταίο)
--------------------------------------
 
Με την ευκαιρίαν αυτήν θα πρέπει να τονίσω τα εξής:
Στο διάστημα της παλαιστικής μου σταδιοδρομίας –και εννοώ την περίοδον από του 1908 μέχρι το 1930, οτε απεχώρησα της πάλης- επάλαισα και ενίκησα περί τους 2000 αντιπάλους μου. Ενώ νικήθηκα μόνο από τρεις. Κι αυτοί είναι: Ο ομογενής Δημητρέλης, ο διάσημος Αμερικανός πρωταθλητής Λούης ο επονομαζόμενος στραγγαλιστής και ο φοβερός παγκόσμιος πρωταθλητής της πάλης Στέκερ.
Μετά το 1930 επεδόθην οριστικά εις την προπόνησιν αθλητών οι οποίοι αργότερα έγιναν οι καλύτεροι παλαισταί του κόσμου. Επίσης διωργάνωσα πολλούς αθλητικούς και παλαιστικούς αγώνας εις ολόκληρον την Αμερικήν με αποτέλεσμα να κερδίσω πάρα πολλά χρήματα. Προ του 1930 όμως έχασα πολλά χρήματα –γύρω στα 250.000 δολλάρια- τότε που η μεγάλη χρηματιστηριακή κρίσις εκλόνισε τας αμερικανικάς Τράπεζας. Το συγκλονιστικόν αυτό για μένα γεγονός το επληροφορήθην στην Ελλάδα όταν βρισκόμουνα με τον Τζίμ Λόντον. Μου ήλθε τρέλλα. Διακόσια πενήντα χιλιάδες δολλάρια την εποχήν εκείνην ήταν μια τεράστια περιουσία. Ο αείμνηστος φίλος μου Αλκιβιάδης Σαράφης ο οποίος βρισκόταν κι αυτός τότε στην Ελλάδα, επροθυμοποιήθη να με βοηθήση. Αμέσως με εδάνεισε πέντε χιλιάδες δολλάρια και επέστρεψα στην Αμερικήν. Φρόντισα να μαζέψω ότι μπορούσα από διαφόρους εκκρεμότητας εκ των αγώνων που είχα διοργανώσει κατα καιρούς και επεδόθην εις την προπόνησιν των αθλητών και ιδιαιτέρως του Τζίμ Λόντου.

Μετά παρέλευσιν μερικών ετών κατώρθωσα και πάλιν ν’ αποκτήσω χρήματα και με την λιτή ζωή μου να μπορώ να ζω κάπως ανεξάρτητα. Λίγο αργότερα με συνεκίνησε το εμπόριον. Ιδαιτέρως το ελληνικόν εμπόριον. Συνεργασθείς με τον μεγάλο εμπορικόν οίκον R. C. WILLIAMS και CO N.Y., υπήρξα ο πρώτος που εισήγαγεν εις την Αμερικήν ελληνικόν ελαιόλαδον συσκευασμένον εις την Ελλάδα. Το 1948 όμως εγκατέλειψα και το εμπόριον. Είχα κουραστή πια. Δύο γεγονότα που εμεσολάβησαν στο διάστημα αυτό επέδρασαν σημαντικά στην πορεία του τελευταίου τμήματος της ζωής μου.

ΔΥΟ ΘΑΝΑΤΟΙ
Το ένα ήταν πολύ δραματικό για μένα. Μου το ανήγγειλε ο φίλος μου Νίκος Μοσχονάς βαρύτονος του θιάσου «Μετροπόλιταν» της Ν. Υόρκης. Ο αγαπητός μου φίλος μ’ επληροφόρησε ότι τα πρώτα θύματα της Ιταλικής επιθέσεως εις τας Πάτρας όταν εβομβαρδίσθη από τους Ιταλούς το 1940 ήσαν οι δύο αδελφοί μου Διονύσιος και Ιωάννα. Αμέσως έστειλα ένα τηλεγράφημα στην πονεμένη μου μητέρα. Ίσως έχει κάποιαν αξίαν και γι’ αυτό σας το παραθέτω:«Σήμερον, έμαθα την άνανδρον δολοφονίαν της προσφιλούς μου Ιωάννας και του αγαπημένου μας Νιόνιου που έπεσαν μπροστά στα μάτια σου από τις ιταλικές βόμβες. Η μεγάλη σου πατριωτική καρδιά και η μητρική ψυχή σου ταχέως θα λάβουν την δικαίαν εκδίκησιν των αθώων θυμάτων. Στην μοναξιά σου κάμε υπομονήν μαννούλα. Και μη λησμονής ότι δεν εχάθη το παν για σένα. Ασπάζομαι την δεξιάν σου. Ζήτω η Ελλάς».

Η τραγική μητέρα μου, όπως επληροφορήθην αργότερα πόνεσε πάρα πολύ για τον θάνατο των δύο παιδιών της. Μου είπαν ακόμη ότι επί 24 ώρες έμεινε η μητέρα μου πάνω από τα πτώματα των αγαπημένων της. Ασφαλώς δεν είναι εύκολο να ξεριζώσης απ’ την καρδιά σου δύο προσφιλείς σου υπάρξεις μέσα σε λίγα λεπτά, όσα χρειάζονται για να συμβή ένα τρομερό ατύχημα.
Από τότε η μητέρα μου έπεσε σ’ ένα διαρκή πόνο. Το 1945 εγκατέλειψε κι αυτή την ματαιότητα της ζωής σε ηλικίαν 80 ετών.

Σήμερα είμαι κι εγώ εβδομήντα χρονών. Πολλοί με ρώτησαν και πλείστοι δημοσιογράφοι ζήτησαν να μάθουν ένα πράγμα: Γιατί δεν παντρεύτηκα. Απαντώ σήμερα σ’ αυτό το δικαιολογημένο ερώτημα των φίλων και γνωστών μου: Στη ζωή μου υπήρξα πάντοτε αθλητής. Ιδιαιτέρως διεκρίθην στην άρσιν βαρών και γι’ αυτό απέκτησα και τον τίτλο του Ολυμπιονίκου. Σήκωσα βέβαια μεγάλα βάρη. Δυστυχώς μου ήταν αδύνατον να σηκώσω... το βάρος του γάμου. Γιατί πως μπορούσα να κάνω τη γυναίκα μου ευτυχισμένη όταν η ζωή μου ολόκληρη κύλισε σχεδόν συνεχώς μέσα σε σιδηροδρόμους, σε πλοία και σε ξενοδοχεία;

Ασφαλώς μπορεί να γεννηθεί το ερώτημα γιατί ήλθα στην Ελλάδα. Και βέβαια δεν είναι τόσον εύκολο να συνηθίση κανένας σε άλλη μορφή ζωής όταν πέρασαν πενήντα ολόκληρα χρόνια στις αμερικανικές μεγαλοπόλεις. Η νοσταλγία ήταν το κυριώτερο κίνητρο της παλινοστήσεως. Επιθυμώ να περάσω τα τελευταία χρόνια της ζωής μου κοντά σ’ αγαπημένα πρόσωπα. Εδώ στην Πάτρα πλάϊ στους φίλους μου, τους συγγενείς μου, τους πατριώτες μου. Είναι άλλωστε τόσο κοντά οι τάφοι των προσφιλών μου που δεν μπόρεσαν να έχουν την ευτυχία να ‘ναι μαζί μου στο τελευταίον στάδιον που διανύω. Αυτά όλα υπήρξαν από τα χρόνια της νιότης μου η πλεόν αγαπημένη συντροφιά μου. Θα ξαναθυμηθώ τα παλιά. Θ’ αναπνεύσω την ατμόσφαιρα εκείνης της εποχής με όσους άφησε ο αδυσώπητος χρόνος στη ζωή. Θα χαρώ μαζί τους, θα κλάψω ίσως και θα προσφέρω τις λίγες δυνάμεις που μου απέμειναν για τον αθλητισμό της πατρίδος μου.

Αλλά θα χρειασθή ακόμη κάτι να πω. Ενδιαφέρει παρα πολλούς νέους αυτό το θέμα. Πολλοί με ρωτούν ποια είναι η τροφή μου. Ίσως αυτό είναι το σημαντικώτερο συντελεστικόν δια την υγείαν του ανθρώπου. Θαρώ πως είναι. Και γι’ αυτό σας παρουσιάζω το διαιτολόγιο μου. Πιστεύω πως την μυϊκή μου δύναμι, που ακόμη διατηρείται σε κάποια αξιόλογη ακμή, την οφείλω εις την αυστηράν δίαιτα την οποίαν εφαρμόζω από τότε που άρχισα να επιδίδωμαι εις το αγώνισμα της πάλης. Μεταξύ άλλων ιδιαιτέρως τονίζω πως το κρέας αποτελεί για μένα την πλέον ανεπιθύμητη τροφή. Μια ή δύο φορές τον μήνα και αυτό είναι πολύ. Τουναντίον τρώγω άφθονα ψάρια, αρκετά φρούτα και πολύ γάλα. Έχω αποκλείσει γενικώς τα ποτά. Είναι ζήτημα αν σ’ όλη μου τη ζωή ήπια ένα μπουκάλι κονιάκ. Εν τούτοις πίνω ελάχιστο κρασί, ενώ κοιμάμαι απαραιτήτως οκτώ ώρες το εικοσιτετράωρον.

Σήμερα ζυγίζω 120 κιλά. Αισθάνομαι τον εαυτόν μου σαν παιδί. Ποτέ δεν μ’ έχει ενοχλήσει πυρετός και δεν γνωρίζω τι θα πη αρρώστια. Θα πρέπει να προσθέσω ότι η ηλιοθεραπεία και η λουτροθεραπεία είναι απαραίτητα στοιχεία δια την ομαλήν λειτουργίαν του οργανισμού του ανθρώπου. Και σ’ αυτά τα δύο σπόρ έχω επιδοθή με φανατισμό και αγάπη.
Όταν έφθασα στην Πάτρα επεσκέφθην τον ιατρόν κ. Ανδρέαν Σαμούρην, τον οποίον παρεκάλεσα να μου κάμη μίαν γενικήν εξέτασιν του οργανισμού μου. Με συγκινητικήν προθυμίαν ο εκλεκτός επιστήμων με εξήτασε. Εύρε την πίεσιν μου σε 15 βαθμούς και την καρδιά μου ως «καρδιά νεοσυλλέκτου».

Όταν ετελείωσα την συνέντευξιν μου με τον έξοχον πατριώτην και θρυλικόν ολυμπιονίκην, τον ρώτησα αν θέλη να προσθέση τίποτε άλλο. Είδα τα μάτια του βουρκωμένα. Το βλέμμα του κάπως άτονο και την ψυχή του επαναστατημένη.
-Θα σου πω, μου είπε. Είναι μια επιθυμία μου που νομίζω ότι αποτελεί και τον πανελλήνιο πόθο:Πρέπει να καταβληθή προσπάθεια ώστε να καθιερωθή να γίνωνται συχνότερα οι Ολυμπιακοί αγώνες στην Ελλάδα. Εδώ είναι η πατρίδα της Ολυμπιακής Ιδέας. Εδώ οι πρωταγωνισταί εγκατέλειψαν την λαμπροτέραν σκέψιν συμφιλιώσεως και αδελφώσεως των λαών της γης.
Η Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων, της οποίας προεδρεύει ο φίλαθλος Βασιλεύς Παύλος, θα πρέπει να επιμείνη ώστε οι προσεχείς Ολυμπιακοί αγώνες να γίνουν εις την ελληνικήν πρωτεύουσαν. Χρειάζεται ασφαλώς συστηματική εργασία και κόπος πολύς. Το Παναθηναϊκόν Στάδιον, που εγνώρισε τόσες δόξες στο παρελθόν μπορεί με μικράς μόνο τροποποιήσεις ν’ αποτελέση ένα θαυμάσιον στάδιον εξυπηρετήσεως του διεθνούς αθλητισμού. Ας ελπίσωμεν να εισακουσθή η δικαιολογημένη αυτή ελληνική αξίωσις από τους παράγοντας της διεθνούς αθλητικής ιδέας.

Δ. ΑΒΡΑΜΟΠΟΥΛΟΣ
ΤΕΛΟΣ
ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΟΦΑΛΟΥ (18)



 Φωτογραφίες από προπόνηση του Τόφαλου

Δέκατο όγδοο μέρος
---------------------------

-Τράβα, του λέω, τ’ όνομα που μπορεί να σε δοξάση μια μέρα.
Τράβηξε ο ίδιος. Κι έβγαλε το όνομα:Λόντος.
-Μπράβο, του λέω, αυτό ήταν το καλύτερο.
Γέλασε με την καρδιά του και μου είπε πως θα φροντίση να τιμήση το ιστορικό ελληνικό όνομα που το έφεραν ήρωες της Επαναστάσεως. Από τότε ο Θεοφίλου έγινε Λόντος και με αυτό το όνομα ελάμπρυνε την Ελλάδα και το έκανε θρυλικό σ’ ολόκληρο τον κόσμο.
Μετά τρεις εβδομάδες ωρίσθη ο αγών Λόντου-Πίζακ. Η συνάντησις είχε προκαλέσει το ενδιαφέρον χιλιάδων φιλάθλων, οι οποίοι πήγαν να θαυμάσουν τον άγνωστον Έλληνα αθλητήν. Πολλοί επίσης διοργανωταί αγώνων και δημοσιογράφοι παρηκολούθησαν τον αγώνα, ο οποίος υπήρξε τραχύς και σκληρός. Ο Πίζακ είχε βρη τον μάστορα του. Δεν κατώρθωνε να ξεφεύγη ευκόλως από τα τρομερά αγκαλιάσματα του Λόντου. Ο Πίζακ όμως διέθετε τεραστίαν πείραν και ήταν αρτιώτατα προπονημένος. Εν τούτοις, ο αγών με συναρπαστικές και επικίνδυνες ενίοτε φάσεις, διήρκεσε δύο ολόκληρες ώρες. Στο τέλος ο Λόντος υπέκυψε. Στην πραγματικότητα όμως ήταν ο νικητής. Πιστεύω –και αυτό το παρεδέχθησαν όλοι οι ειδικοί- ότι η ήττα εκείνη του Τζίμ Λόντου ήταν η καλυτέρα νίκη που έκανε σ’ όλη την παλαιστική σταδιοδρομία του. Πρώτον, γιατί πάλαιψε σκληρά μ’ έναν έμπειρο και φημισμένον παλαιστήν και δεύτερον γιατί με τον αγώνα αυτόν κατέκτησε το κοινόν και τους διοργανωτάς παλαιστικών αγώνων. Και αυτό είναι το παν στον επαγγελματικό αθλητισμό.

Ο ΛΟΝΤΟΣ ΘΡΙΑΜΒΕΥΕΙ
Έκτοτε ο νεαρός Έλλην παλαιστής εγκατέλειψε το εστιατόριον του Αγ. Φρασκίσκου, αγκάλιασε το καινούργιο του όνομα και άρχισε τη θριαμβευτική καριέρα του. Μετά έξι μήνες ο Λόντος επάλαισε στην Νέαν Υόρκην με τον πρωταθλητήν του κόσμου Τζόν Στέκερ. Ο αγών διήρκεσε επί δύο ώρας και δέκα λεπτά. Ο Λόντος ηγωνίσθη με πρωτοφανή τεχνικήν υπεροχήν. Εις τας συναρπαστικάς φάσεις του ενδιαφέροντος αυτού αγώνος διέκρινε κανείς έναν έμπειρον αθλητήν που κάποια μέρα θα γινόταν ο φόβος και ο τρόμος πολλών αντιπάλων. Ο αντίπαλος του Λόντου διεκινδύνευσε πολλές στιγμές στο διάστημα του αγώνος τον τίτλον του. Τελικώς όμως ο Έλλην αθλητής υπέκυψε προ του γυμνασμένου και δεξιοτέχνου Στέκερ. Αλλά και η δευτέρα αυτή ήττα του Λόντου δεν μας απογοήτευσε. Τόσον εγώ όσο και οι προπονηταί του νεαρού Έλληνος παλαιστού, πιστεύαμε ότι η πρόοδος του Λόντου μέσα σε λίγο καιρό ήταν καταπληκτική. Τα ενθουσιώδη, εξ άλλου, σχόλια του αμερικανικού τύπου ενίσχυσαν τον ενθουσιασμό μας.

Ο Τζίμ Λόντος άρχιζε πλέον να γίνεται μια αξιόλογος αθλητική προσωπικότης. Και το σπουδαιότερον, μέσα σε πολύ βραχύ χρονικόν διάστημα. Μάλιστα εκείνην την εποχή συνέβη να πραγματοποιήθη ο αγών Λόντου-Πίζακ. Ο αγαπητός μου Τζίμης κατώρθωσε μέσα σε λίγα λεπτά να σαρώση τον κολοσσόν της πάλης και ν’ αυξήση την δημοτικότητα του. Με μεγάλη μου χαρά έβλεπα την πρόοδο του Λόντου. Γιατί δεν ήταν μόνον ικανός αθλητής. Ήταν ένα εξαίρετο παιδί. Ένας ηθικώτατος νέος. Ένας επιμελέστατος στις προπονήσεις του αθλητής. Ελάτρευε σαν θεά την πάλη. Δεν τον ενδιέφερε τίποτα άλλο εκτός από το αγώνισμα του. Είχε πολλές και αξιόλογες θαυμάστριες. Δεν τον συγκινούσαν όμως! Φαινόταν μπροστά τους σαν πραγματικό μαρμάρινο άγαλμα.

Εν τούτοις τότε –την περίοδον 1917-1918- ο Τζίμ Λόντος αγάπησε. Αγάπησε δυνατά και παράφορα την μόνη γυναίκα που τον συνεκίνησε και που την έκαμε αργότερα νόμιμη γυναίκα του και με την οποίαν απέκτησε τρία χαριτωμένα κοριτσάκια.
Από την εποχή της πρώτης του μεγάλης εμφανίσεως εις την Ν. Υόρκην, ο Τζίμ Λόντος εγνώρισε συνεχείς θριάμβους. Παρέμεινα μαζί του και αυτός ομολογουμένως δεν μπορούσε να κάνη χωρίς εμένα. Το 1928 ήλθαμε στην Αθήνα. Στο Παναθηναϊκό Στάδιον ο θρυλικός πλέον Τζίμ Λόντος κατέκτησε το παγκόσμιον πρωτάθλημα της πάλης νικήσας τον Πολωνόν ευγενή Ζιμπίσκο.
Ένα χρόνο αργότερα –το 1929- εις την Φιλαδέλφειαν της Αμερικής ο Λόντος έχασε τον τίτλον του παγκόσμιου πρωταθλήματος νικηθείς από τον πρωτοπαλαιστήν Σίκατ. Αυτό εκακοφάνη δυνατά του Λόντου. Με κάλεσε τηλεγραφικώς να μεταβώ και πάλιν κοντά του. Έσπευσα αμέσως. Αρχίσαμε μια εντατική προπόνησι. Αγαπούσα –και αγαπώ ακόμη- τον Τζίμ Λόντον, τον οποίον θεωρώ δημιούργημα μου και δεν ήθελα επ’ ουδενί λόγω να χάση τον τίτλον που κατέκτησε με τόσους κόπους. Του έδωσα παραλλήλως θάρρος. Τον ενεψύχωσα και του μετέδωσα το συναίσθημα της νίκης προς την οποίαν πίστευα άλλωστε.

Μ’ αυτές τις προϋποθέσεις ο Λόντος έδωσε την ρεβάνς στον Γερμανοαμερικανόν πρωτοπαλαιστήν Σίκατ το 1930 στη Φιλαδέλφεια παρουσία χιλιάδων θεατών. Ο αγών υπήρξεν από την αρχή μέχρι τέλους δραματικός. Στο τέλος όμως ο Σίκατ υπέκυψε και ο Τζίμ Λόντος ανεκυρήχθη πρωταθλητής του κόσμου μέχρι το 1937.
Στο διάστημα αυτό εγώ έγινε πλεόν επίσημος προπονητής του Λόντου και άλλων παγκοσμίου φήμης αθλητών. Ειδικώτερα μέχρι του 1935 διετέλεσα προπονητής αθλητικών ομάδων του στίβου και παλαίστρας εις τα πανεπιστήμια του Σίρακιους, Γιούτικα και Γκολντγκεϊτ. Από την επαγγελματική πάλην αναγκάστηκα ν’ αποχωρήσω με δυνατή πικρία μου. Τούτο το έκανα γιατί το ωραίον αγώνισμα αυτό περιέπεσε σε χέρια επιτήδειων, εκμεταλλευτών ακόμη και γκάγκστερς. Η εποχή της κορυφαίας σταδιοδρομίας του αγαπητού μου Τζίμ Λόντου εσήμαινε για μένα την χρονολογίαν της οριστικής μου αποχωρήσεως από το ρίνγκ.

Προτού κλείσω την αφήγησι μου για τους αγώνες που έδωσα κατα καιρούς με φημισμένους και διασήμους παλαιστάς θα πρέπει να σημειώσω το εξής: Το 1921 πήγα στο Μεξικόν όπου έτυχα ιδιαιτέρων τιμών και περιποιήσεων εκ μέρους των Μεξικανών παραγόντων και του κοινού. Εκεί ενίκησα περί τους 60 παλαιστάς α’ κατηγορίας χωρίς να μπορέση κανείς να με καταβάλη. Εκεί γνωρίστηκα με τον πρόεδρον του Μεξικού Πλούταρχον Κάλιες, έναν θερμόν φιλέλληνα. Με συνέστησε ο αείμνηστος ομογενής Αλκιβιάδης Σαράφης με τον οποίο σενεδέετο στενώτατα ο Μεξικανός Πρόεδρος. Δύο χρόνια αργότερα εις μια περιοδείαν μου ανα την Ευρώπην έλαβα μέρος και πάλιν εις πολλούς παλαιστικούς αγώνας.
Μεταξύ εκείνων που κατέρριψα είναι ο διάσημος Ούγγρος Χόλομπαν και ο Ιταλός γίγας Καρνέρα ο οποίος αποτυχών εις την πάλην επεδόθη αργότερα εις την πυγμαχίαν.

Τέλος δεκάτου ογδόου μέρους (συνεχίζεται)
 
ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΟΦΑΛΟΥ (17)


Ο Τζίμ Λόντος (τότε Χρ. Θεοφίλου) όταν ανεκυρήχθη εις τον Αγ. Φραγκίσκον πρωταθλητής της πόλης. Παραπλεύρως του ο ολυμπιονίκης Δημ. Τόφαλος και δεξιά άλλοι αθλητικοί παράγοντες του Σαν Φραντζίσκο.

Δέκατο έβδομο μέρος
-----------------------------

Εκείνην ακριβώς την εποχή μου συνέβη ένα ατύχημα που παρ’ ολίγον να μου κοστίση τη ζωή. Από ένα τυχαίο γεγονός εκινδύνευσα να πεθάνω στη μακρινή χώρα της Αμερικής χωρίς να μπορέσω να πω και την τελευταία μου θέλησι.
Ήταν μια παγωμένη μέρα του 1916. Η Νέα Υόρκη είχε καταληφθή από φοβερό κρύο. Τα πάντα είχαν παγώσει. Η θερμοκρασία είχε κατέβη πολύ κάτω από το μηδέν. Τότε συνέβη να κατεβαίνω στον υπόγειο σιδηρόδρομο προκειμένου να πάρω το τραίνο για κάποιο προάστιο της αμερικανικής μεγαλουπόλεως. Δεν πρόφτασα όμως να κατέβω δύο σκαλοπάτια και γλύστρησα. Κύλισα κάμποσα σκαλοπάτια και βαρύς όπως ήμουνα χτύπησα στο κεφάλι και στη μέση. Επί τρεις ημέρες βρισκόμουνα σε αφασία. Οι γιατροί στο νοσοκομείο που με μετέφεραν φοβήθηκαν μήπως το χτύπημα επηρεάση το διανοητικόν μου σύστημα, αφού κατωρθώθη να διασωθή η ζωή μου. Αλλά εβοήθησε ο Θεός και γλύτωσα. Υπέστησαν όμως βλάβη τα ισχία με αποτέλεσμα να εγκαταλείψω από τότε το αγώνισμα της άρσεως βαρών και επιδοθώ οριστικά πλέον στην πάλη.
Όταν έγινα τελείως καλά εταξίδεψα εις την Καλιφόρνιαν όπου έδωσα πολλούς αγώνας. Στον Άγιο Φραγκίσκο παρέμεινα περισσότερο καιρό και τουτο γιατί εκεί είχα μια απρόοπτη γνωριμία η οποία εσημείωσε σημαντικό σταθμό στην αθλητική μου καριέρα και στην επαγγελματική μου επίδοσι.

Έτρωγα σ’ ένα ελληνικό εστιατόριο του Κεφαλλωνίτη Δελαπόρτα, ο οποίος εφημίζετο πως εύρισκε τα καλύτερα θαλασσινά. Ο εξυπνότατος εκείνος Έλλην είχε κατορθώσει να συγκεντρώνη με τα πικάντικα φαγητά του όλους τους καλοφαγάδες του Σαν Φραντζίσκο. Όταν πήγαινα στο μαγαζί του Δελαπόρτα με περιποιείτο ένας νεαρός μέχρι είκοσι χρονών, ο οποίος εργαζόταν στο εστιατόριο ως βοηθός γκαρσονιού. Ήταν ένα παιδί ντροπαλό, συνεσταλμένο αλλά πρόθυμο κι ευγενικό.
Κάποια μέρα ο Δελαπόρτας μουπε:
-Κύριε Τόφαλε αυτό το παιδί έχει επίδοσι στον αθλητισμό. Του αρέσει η πάλη και μάλιστα έχει πολλές επιτυχίες στην κατηγορία που ανήκει. Προ ημερών τον ανεκήρυξαν πρωταθλητή για την πόλι του Σαν Φραντζίσκο.
Τον φώναξα και ήλθε κοντά μου. Στο πρόσωπο του φαινόταν η συστολή, η ντροπή.
-Θα έλθης, του είπα, αύριο το απόγευμα να με πάρης από το ξενοδοχείο μου. Θα πάμε μαζί στο γυμναστήριο. Επιθυμώ να σε δοκιμάσω αν αξίζης τίποτα...
-Σας ευχαριστώ κ. Τόφαλε, μου είπε.
Και με την νεανική του δειλία μου πρόσθεσε:
-Εγώ σας είδα σε δύο αγώνες πάλης και σας εθαύμασα, αλλά δεν είχα το θάρρος να σας μιλήσω!...
-Πως λέγεσαι;
-Χρήστος Θεοφίλου, μου απήντησε.
-Από που κατάγεσαι;
-Από το Κουτσοπόδι του Άργους.
-Είμαστε σχεδόν πατριώτες. Κι εγώ κατάγομαι από την Πάτρα. Σου υπόσχομαι να ενδιαφερθώ για σένα αρκεί να μ’ ακούσης.
-Βεβαίως, απήντησε με συγκίνησι το παιδί που εργαζόταν στο εστιατόριο των «τριών δρόμων» του Αγίου Φραγκίσκου.

Πράγματι, την άλλη μέρα ο νεαρός Θεοφίλου ήλθε και με πήρε από το ξενοδοχείο και πήγαμε στο γυμναστήριο. Όταν σε λίγο τον είδα γυμνόν, μπροστά μου, έμεινα έκθαμβος. Επρόκειτο για ένα πραγματικό αριστούργημα. Η μυϊκή του διάπλασις ήταν τελειοτάτη. Το κορμί του κομψοτέχνημα. Αρμονία γραμμών συνέθεταν την πιο χαρακτηριστική εικόνα ζωγραφικού πίνακος. Ένα ζωντανό αρχαίο ελληνικό άγαλμα.
Εν τούτοις του έλειπε κάτι. Ήταν κοντός. Εαν είχε 10-15 πόντους ακόμη ύψος θα ήταν σωστός ημίθεος Ηρακλής.
Ανεβήκαμε στο ρίνγκ. Πολύς κόσμος είχε πληροφορηθή το γεγονός και είχε συγκεντρωθή για να παρακολουθήση την περίεργη αυτή προπόνησι. Οι αθλητικοί παράγοντες της Καλιφόρνιας έμειναν εκστατικοί.
-Τι θέλει ο Τόφαλος μ’ αυτό το παιδί;
Που να διαισθάνονταν τι μπορούσε να βγη απ’ αυτή την «ανομοιογενή» αθλητική επίδειξι;

Προτού ακόμη δοθή το σύνθημα ενάρξεως του αγωνίσματος θυμάμαι, ότι είπα στον νεαρό μου αντίπαλο:
-Άκουσε, παιδί μου. Εγώ θα παλαίψω μαζί σου σκληρά για να σε πετάξω όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Και συ θα κάνης ακριβώς το ίδιο. Δεν θα λάβης υπ’ όψιν σου ούτε τους τίτλους μου, ούτε τ’ όνομα μου. Θα με θεωρήσης αντίπαλο. Θα παλαίψης μαζί μου με σκληρότητα για να με πετάξης...
Δώσαμε τα χέρια κι άρχισε η πάλη. Κυλιστήκαμε αμέσως στο δάπεδο. Από τα πρώτα λεπτά κατάλαβα πως είχα να κάνω μ’ ένα πραγματικό γίγαντα. Με κατέπληξε η δύναμις του. Μου επετέθη με πρωτοφανή σφοδρότητα. Ομολογώ ότι πολλές φορές βρέθηκα σε άσχημη θέσι. Με πολλή δυσκολία κατώρθωσα να βρω διέξοδο για να μη νικηθώ από το παιδί αυτό. Ένοιωσα πραγματικές τανάλιες να μου σφίγγουν το κορμί, χωρίς να κατορθώνω εύκολα να απαγκιστρώνωμαι απ’ τις φοβερές λαβές του καταπληκτικού εκείνου νέου.
Στα 45 λεπτά σταματήσαμε τον αγώνα. Πραγματικά είχα αισθανθή δυνατή κόπωσι. Τον έφερα τότε κοντά μου και τουπα με ενθουσιασμό:
-Μπράβο Θεοφίλου! Είσαι όντως πολύ καλός. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως το μυαλό σου θα πρέπει να πάρη αέρα. Χρειάζεται να γυμναστής ακόμη. Έχεις ανάγκη να συστηματοποιήσης τη δύναμι σου και να παλεύης τεχνητά. Επίσης πρέπει να κερδίσης λίγο βάρος ακόμη. Σε συγχαίρω και σου υπόσχομαι να φροντίσω για τη σταδιοδρομία σου.
Μου έσφιξε το χέρι με έκδηλη συγκίνησι.
-Σας ευχαριστώ!... Σας ευχαριστώ για όλα. Δεν θα το ξεχάσω ποτέ!...

Ο ΛΟΝΤΟΣ ΠΡΟΟΔΕΥΕΙ...
Σε δύο εβδομάδες βρισκόμουνα στο Σου Σίτυ της Αϊόβας. Επρόκειτο να τελεσθή εκεί αγών του παγκοσμίου πρωταθλήματος μεταξύ του Τζο Στέκερ και του Ερ Κάντακ. Στον αγώνα αυτόν επρόκειτο να παλαίσω κι εγώ με τον νικητήν. Αλλά ένα αιφνίδιον γεγονός ανέτρεψε το πρόγραμμα ενώ έδωσε την ευκαιρία να σημειώσω μια σημαντική επιτυχία.
Τις ημέρες εκείνες βρισκόταν στο Σου Σίτυ ένας επικίνδυνος παλαιστής. Ο φημισμένος Τζον Πίζακ ο οποίος είχε προτείνει ότι επιθυμούσε να παλαίψη με τον νικητήν του αγώνος Στέκερ-Κάντακ. Αυτοί ήθελαν ν’ αποφύγουν την συνάντησιν με τον Πίζακ και επρότειναν σε μένα μέσω του προπονητού μου για να βρουν μια διέξοδο. Αρνήθηκα. Αλλά είπα στους διοργανωτάς ότι είχα ένα θαυμάσιον παλαιστήν του ίδιου βάρους –ο δαιμόνιος αυτός παλαιστής εζύγιζε μόνον 190 πάουντ(λίτρες)- και θα μπορούσε να αγωνισθή με τον Πίζακ.
-Που βρίσκεται αυτός ο παλαιστής;
-Στον Άγιο Φραγκίσκο!
-Πως λέγεται;
-Χρήστος Θεοφίλου, τους απήντησα.
Γέλασαν με το όνομα Θεοφίλου.
-Δεν ξαίρουμε κανένα τέτοιον παλαιστήν που μπορεί να τα βάλη με τον Πίζακ.
-Σας εγγυώμαι εγώ. Ο ταραχοποιός Πίζακ θα εξοντωθή από τον Θεοφίλου.
-Πολύ αμφιβάλλουμε, μου είπαν. Πως θα διακινδυνεύσουμε ένα τόσο σοβαρό αγώνα μ’ έναν άγνωστο παλαιστήν; Άλλωστε θα δεχτή να αγωνιστή με τον Πίζακ;
Έπρεπε όμως να επιτύχω.
-Τότε, τους είπα, θα κάνουμε μια συμφωνία. Θα φέρω εγώ δι’ εξόδων μου τον Θεοφίλου από τον Αγ. Φραγκίσκον. Εάν δεχτή και παλαίψη θα του πληρώσετε τα έξοδα και 500 δολλάρια ως αμοιβή. Εαν όχι τότε εγώ θα πληρώσω τα έξοδα του και δεν θα πάρη ούτε ένα σέντς.
-Σύμφωνοι, μου απήντησαν.

Αμέσως τηλεγράφησα στον Θεοφίλου ο οποίος έφθασε αστραπιαίως στο Σου Σίτυ. Του είπα τον σκοπόν της προσκλήσεως. Ενθουσιάσθη και μ’ ευχαρίστησε για το ενδιαφέρον μου.
Εν τω μεταξύ το γεγονός είχε γνωσθή μεταξύ πολλών ενδιαφερομένων φιλάθλων, και παραγόντων της πόλης. Άρχισε τις προπονήσεις και τον έβαλα να παρακολουθή τις άριστες προπονήσεις του πρωταθλητού Στέκερ. Μέσα σε λίγες ημέρες οι δημοσιογράφοι των αθλητικών συναντήσεων άρχισαν να ενδιαφέρωνται για την πορεία των προπονήσεων του Θεοφίλου. Αυτό μ’ ενθουσίασε. Όταν οι δημοσιογράφοι ενδιαφέρονται για ένα ζήτημα θα πη ότι πράγματι έχει κάποια αξία και προκαλεί την εντύπωσι του κόσμου. Και ασφαλώς δεν μπορώ να λησμονήσω από τη μακρά πείρα μου πως οι δημοσιογράφοι είναι οι πιο δύσκολοι άνθρωποι του κόσμου.
Κάποια μέρα ήθελα να σφυγμομετρήσω τις δυνατότητες του προστατευομένου μου ύστερα από τις συνεχείς προπονήσεις του. Τον έβαλα και επάλαισε με τον Αμερικανόν γίγαντα Τσάλε Κάτλερ. Οι εφημερίδες έγραφαν την άλλην ημέραν:«Ένας μισκροπικός Έλλην κατέβαλε με πρωτοφανή άνεσιν τον πελώριον Κάτλερ. Θαυμάζεται η παλαιστική του ικανότης και η αρμονικώτατη σωματική του διάπλασις».

Ήμουνα ενθουσιασμένος με τον νεαρόν φίλον μου. Αλλά υπήρχε ένα κώλυμα στον αγώνα που επρόκειτο να διεξαχθή σε λίγες ημέρες. Το όνομα του Θεοφίλου. Οι Αμερικανοί με την ιδιότυπη προφορά τους ήταν αδύνατον να φέρουν στο στόμα τους όνομα Θεοφίλου. Κάτι έπρεπε να γίνη!...
Βρισκόμαστε στο ξενοδοχείο μας και προσπαθούσαμε να βρούμε λύσι σ’ αυτό το μικρό αλλά σοβαρώτατον πρόβλημα. Πήρα ένα Ελληνοαμερικανικό λεξικό. Έψαξα να βρω ένα αρχαίο σύντομο Ελληνικό όνομα για να χρησιμοποιηθή με ευκολία από τους Αμερικανούς φιλάθλους. Βρήκαμε μερικά ονόματα. Αλλά καλά, άλλα άσχημα. Μου επρότεινε να διαλέξουμε ένα με κλήρο μια και θα γίνη το επαγγελματικό του πλεόν όνομα. Συνεφώνησα!
Εκείνην όμως την στιγμήν ο υπάλληλος του ξενοδοχείου μου έφερε ένα τηλεγράφημα. Προήρχετο από τον τότε διευθυντήν της μεγάλης Ελληνικής εφημερίδος «Ατλαντίς» συμπολίτην μου Σωτήριον Λόντον της ιστορικής οικογενείας των Πατρινών ηρώων του 21. Σκέφτηκα για μια στιγμή και του είπα να βάλουμε και το όνομα Λόντος στη... κληρωτίδα. Έτσι και έγινε. Το καπέλλο του Θεοφίλου εχρησίμευσε ως... κληρωτίς. Δέκα ονόματα βάλαμε μέσα.

Τέλος δεκάτου εβδόμου μέρους (συνεχίζεται)
ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΟΦΑΛΟΥ (16)


Εφ. ΗΜΕΡΑ 24/12/1969. Ο Τοφαλος επιδεικνύει μία από τις λαβές του στην ελεύθερη πάλη



Δέκατο έκτο μέρος
-------------------------

Φαίνεται όμως ότι ήταν προωρισμένο να... καταδικασθή το ωραίο εκείνο αίσθημα μου και να πέση άδοξα. Αυτό συνέβη κάποια μέρα με την «παρέα των αρουραίων», όπως επωνομάζετο η συντροφιά μας με τους Μωραϊτίνην, Σουρήν και τους άλλους λογοτέχνας και δημοσιογράφους. Αυτοί όλοι οι οποίοι με αγαπούσαν υπερβολικά, απεφάσισαν να θέσουν τέρμα στα... μεγαλεπήβολα όνειρα μου. Και το έργον αυτό το ανέλαβεν ο αείμνηστος Γ. Σουρής.
Κάποια μέρα λοιπόν ήλθε και με συνάντησε στο καφενείο του Ζαχαράτου όπου εσυχνάζαμε όλοι οι αποτελούντες τότε την «παρέα των αρουραίων». Ήπιαμε όπως πάντα το καφεδάκι μας(συζητήσαμε για την πολιτική κατάστασι –Ρωμιοί δεν είμαστε; - μου είπε για την αθλητική μου επίδοσι, και σιγά-σιγά φτάσαμε και... στο ψητό:
-Έμαθα αγαπητέ Δημητράκη –μουπε μ’ εγκαρδιότητα, ο αξέχαστος φίλος, ότι προοδεύεις καταπληκτικά στον έρωτα.
Συγκατένευσα με εγωϊστική ικανοποίησι. Αλλά ο Σουρής συνέχισε με δεξιοτεχνία στις κουβέντες του:
-Μπράβο, αγαπητέ Τόφαλε. Μόνον ένας Τόφαλος θα μπορούσε να πάρη αυτή τη γυναίκα...
Τον κοίταζα ικανοποιημένος. Μου άρεσε η χαρακτηριστική αυτή φράσις.
-Και πότε λέτε για το γάμο;
-Δεν ωρίσαμε, ακριβώς, πάντως κι αυτό θα γίνη σε λίγο καιρό...
-Μπράβο αγαπητέ μου! Αλήθεια σε θαυμάζω.
-Γιατί;
-Γιατί μόνον ένας Τόφαλος μπορούσε να πάρη τη γυναίκα αυτή.

Κατεβήκαμε στο Φάληρο ν’ αναπνεύσωμε λίγο ιώδιο. Στο δρόμο μου επανέλαβε παρα πολλές φορές την ίδια φράσι:«Μόνον ένας Τόφαλος μπορούσε να πάρη αυτή τη γυναίκα...».
Άρχισε να μου κάνη εντύπωσι η επιμονή του Σουρή στη φράσι εκείνη. Έπρεπε να δείξω κάποια μετριοφροσύνη. Και... τόλμησα να παρατηρήσω:
-Γιατί μόνον ένας Τόφαλος μπορούσε να πάρη τη γυναίκα αυτή κι όχι ένας οποιοσδήποτε άλλος;
-Αγαπητέ μου Τόφαλε, μόνον ένας Τόφαλος θα μπορούσε να σηκώση... τα κέρατα απ’ τη γυναίκα αυτή!
Έμεινα εμβρόντητος. Ίσως κεραυνός να μη με απολίθωνε όσο η επιτυχεστάτη εκείνη φράσις του αειμνήστου Σουρή. Αλλά αυτό με έφερε στην πραγματικότητα και αν και με επηρέασε ψυχικώς, εν τούτοις κατάλαβα σε τι βάθρο έπεφτα!... Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα ο σφοδρός εκείνος έρωτας εξητμίσθη σαν καπνός.
Τοιουτοτρόπως ενώ συνέχισα το αγώνισμα της άρσεως βαρών, απέφυγα με μεγάλη διακριτικότητα την... άρσιν κεράτων της θρυλικής πρωταγωνίστριας.

ΚΑΙ ΠΑΛΙΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ
Το φθινόπωρον του 1912 η Ελλάς είχε κηρύξει επιστράτευσιν. Στα σύνορα είχε ανάψει το ντουφέκι. Τα Βαλκάνια βρισκόντουσαν σε μια μεγάλη αναταραχή. Η κλαγγή του πολέμου τραντάζει ολόκληρο τον Βαλκανικό χώρο.
Κατετάγην στο 12ον σύνταγμα πεζικού. Με συγκίνησιν θυμάμαι τις συναντήσεις μου στον στρατώνα με τους παλιούς φίλους και συστρατιώτας μου. Θα μου μείνουν αξέχαστες εκείνες οι ώρες. Περάσαμε μαζί στιγμές αφάνταστης αγωνίας και εθνικού ενθουσιασμού. Τότε η Ελλάς σαν ένας άνθρωπος πολεμούσε. Το παν είχε ξεσηκωθή. Απ’ όλα τα μέρη του κόσμου κατέφθασαν εθελονταί στη μικρή και ανίσχυρη αυτή χώρα στην νότια άκρη της Βαλκανικής χερσονήσου. Τριάντα χιλιάδες Έλληνες από την Αμερική επλημμύρισαν τα πολεμικά πεδία. Ο πόλεμος της ανεξαρτησίας εκέντρισε την ψυχή των Ελλήνων που βρισκόντουσαν μακριά από τη μητέρα Ελλάδα. Κι έσπευσαν αμέσως στη φωνή της. Και προσέφεραν το αίμα τους και εδόξασαν το μεγαλείον της και ετίμησαν τα χρώματα της...

Από τότε πέρασαν 24 μήνες. Το τέλος του πολέμου συνήντησε την Ελλάδα αιματόβρεκτη, τσακισμένη... Τα ερείπια, οι ατέλειωτοι τάφοι και οι μαυροφορεμένες μάννες υπήρξαν ο θλιβερός απολογισμός της διετούς εκείνης συγκρούσεως.
Με βαθύτατον πόνον έφυγα και πάλιν για την Αμερικήν. Τον Μάρτιον του 1914 αποβιβαζόμουνα δια δεύτερην φοράν στην πατρίδα του Ουάσιγκτων. Βρήκα αμέσως του παλιούς μου φίλους. Πήγα και πάλιν στους αθλητικούς συλλόγους. Ανέπνευσα κοντά στον ελεύθερο αθλητισμό και επεδόθην αποκλειστικά στο αγώνισμα της πάλης. Ένα χρόνο μόλις αργότερα εκέρδισα το παγκόσμιον διεθνές τουρνουά της πάλης του 1915, νικήσας περι τους 40 αντιπάλους μου. Το έτος αυτό κατείχα τη
δευτέρα θέσι, μετά τον πρωταθλητήν του κόσμου Φράνκ Γκάτς.

Με την ευκαιρία αυτή δεν θαταν άσκοπο ν’ απαριθμήσω εδώ μερικούς από τους λαμπρότερους αντιπάλους της διεθνούς παλαίστρας, τους οποίους κατετρόπωσα. Μεταξύ άλλων θυμάμαι τους Ιταλούς Γκαρντίνι και Μασάρι, τους Ιταλοσλάβους Ραϊτσεβιτς, Κάλτσα και Ρομάνο, τους Γάλλους Μασπολί, Καζώ και Αντρέ Ραμπώ. Επίσης τους Άγγλους Σμίθ, Άντριους, Μπρίστολ και Μάντισον. Τους Αμερικανούς Πωλ Τζόουνς, Μπιλ Στήλ, Κάτλερ και Μοντγκόμερυ. Τον Ινδοαμερικανόν Χουαϊτ και τον θρυλικόν «άστον» Ήνγκλ. Τον Έλληνα Δημητρέλλην, ο οποίος μ’ ενίκησε το 1910, τον κατέβαλα κατ’ επανάληψιν.

ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΔΙΧΑΣΜΟΥ
Εν τω μεταξύ βρισκόμαστε στις παραμονές του 1916. Η μπόρα κανούργιου πολέμου σκοτεινιάζει τον ευρωπαϊκό ορίζοντα. Είναι η εποχή που η Ελλάς υφίσταται τα δεινά του διχασμού. Το κίνημα της Θεσσαλονίκης και ο σάλος των πολιτικών διενέξεων προεκάλεσαν την σύγχυσιν και επέφεραν κλονισμόν του κύρους της χώρας. Η Ελλάς ανήκε σε δύο στρατοπέδα: Στους Βενιζελικούς και στους Κωνσταντινικούς. Οι ομογενείς της Αμερικής με μεγάλη πικρία έβλεπαν την εξέλιξι των Ελληνικών πραγμάτων. Εν τούτοις κι εκεί μπήκε το μικρόβιο της διαιρέσεως και του αδελφικού διχασμού.
Τότε σε πολλές πόλεις της Αμερικής σχηματίσθηκαν επιτροπές οι οποίες είχαν ένα σκοπό:Να σταθούν πάνω από τα πολιτικά κόμματα που έδερναν την Ελλάδα και να φροντίσουν για την περίθαλψι των οικογενειών των επιστρατευθέντων και φονευθέντων κατα την διάρκειαν του πολέμου. Εις την Αμερικήν, εξ άλλου, οι ελληνικές κοινότητες λόγω της καταστροφικής λαίλαπος του εμφυλίου διχασμού, είχαν τελείως εγκαταλειφθή.

Πιστεύω ότι μαζί με άλλους πατριώτες κατορθώσαμε να περισώσωμε τα ελληνικά διδακτήρια, τις κοινότητες, τις εκκλησίες, και πολλούς από τους επισκόπους μας, τους οποίους η δίνη των πολιτικών παθών έτεινε να εξαφανίση.
Δια την ιστορικήν αλήθειαν αναφέρω εδώ μερικά από τα ονόματα εκείνων που επρωτοστάτησαν, προκειμένου να σωθή ο Ελληνισμός του Νέου Κόσμου. Μεταξύ αυτών μου έρχονται στη μνήμη οι:Ελαφόπουλος και Ευρυπίδης Κεχαγιάς καπνέμποροι, ο Γκρέγκορυ Ταίηλορ(Ταβουλαρίδης) επιχειρηματίας ξενοδοχείων, ο Βαν Νομικός επειχειρηματίας κινηματογράφου, ο Ιω. Μαντάς(νυν πρόεδρος της Ελληνικής Πολεμικής Περιθάλψεως), ο Σόλων Βλαστός της «Ατλαντίδος», ο Μπάμπης Μαρκέτος του «Κήρυκος», ο Νικ. Λέλης νυν πρόξενος εις Χάγην, οι αείμνηστοι πρεσβευταί μας Διαμαντόπουλος και Ψιμόπουλος, ο γεν. Γραμματεύς της Ελληνικής πρεσβείας Κουντουριώτης, οι διακεκριμένοι ομογενείς Γεωργ. Πανόπουλος και Γεωργ. Γενεράλης και πολλοί άλλοι...

ΜΙΑ ΑΠΡΟΟΠΤΗ ΓΝΩΡΙΜΙΑ
Εκείνη την εποχή, έφθασε στην Αμερικήν ο αείμνηστος Ιεράρχης, τότε, Κορίνθου Δαμασκηνός, δια να διευθετήση διάφορα εκκλησιαστικά ζητήματα. Τον συνήντησα εις το ξενοδοχείον «Μονκλαίρ» στην Ν. Υόρκην, όπου είχε καταλύσει ο μέγας εκείνος αρχηγός της Εκκλησίας. Καθήσαμε πολλή ώρα μαζί και συζητήσαμε με μεγάλη εγκαρδιότητα. Σε κάποια στιγμή με ρώτησε:
-Μήπως, κ. Τόφαλε σας θυμίζω τίποτε από το παρελθόν;
-Όχι, Σεβασμιώτατε του απήντησα.
-Και όμως, αν παρατηρήσετε προσεκτικά θα ιδήτε ότι κάτι μας συνδέει από παλαιά χρόνια.
Και πάλιν εδίστασα, η μνήμη δεν μ’ εβοήθησε να θυμηθώ τι μας συνέδεε με τον αλησμόνητον Μητροπολίτην. Όταν όμως μου είπε, έμεινα κυριολεκτικά έκπληκτος.
Πράγματι, την περίοδο που βρισκόμουνα στην Ελλάδα και έκανα περιοδείαν στις πόλεις της υπαίθρου, συνήντησα στην Καρδίτσα ένα μαθητή ο οποίος ήταν σπουδαίος αθλητής εις την ρίψιν της σφαίρας. Ο μαθητής αυτός είχε τότε το πανελλήνιο ρεκόρ, το οποίον κατείχε ο περίφημος πρωταθλητής Γεωργαντάς. Εθαύμασα τον αθλητήν αυτόν. Και του συνέστησα να επιδοθή με ζήλον και φανατισμόν εις τον αθλητισμόν. Του είπα μάλιστα να έλθη εις τας Αθήνας μετά το τέλος των γυμνασιακών του σπουδών προκειμένου να φροντίσω να εγγραφή σ’ ένα μεγάλον αθλητικόν σύλλογον της πρωτευούσης. Ηρνήθη όμως. Επέμενα και τότε προ της επιμονής μου μου είπε ότι καίτοι συμπαθεί τον αθλητισμόν, δεν θα μπορέση να επιδοθή με περισσότερο ζήλο και αφοσίωσι γιατί εσκόπευε ν’ αφοσιωθή εις το ιερατικόν σχήμα.
Ο νέος εκείνος αθλητής Καρδίτσας έγινε αργότερα Μητροπολίτης Κορίνθου Δαμασκηνός, μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Αρχιβασιλεύς των Ελλήνων.


Τέλος δεκάτου έκτου μέρους (συνεχίζεται)
ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΟΦΑΛΟΥ (15)


Από την εφημ. ΗΜΕΡΑ 14/12/1969 η αφίσα παράστασης στην Κόρινθο το 1911 

Δέκατο πέμπτο μέρος
----------------------------

Η πρώτη μου εμφάνισις εις την Αμερικήν, έγινε εις τον τεράστιον Αμερικανικόν αθλητικόν σύλλογον «Νιου Γιόρκ Αθλέτικ Κλάμπ». Έκαμα μια εμφάνισιν υπό τύπον επιδείξεως παρουσία χιλιάδων Αμερικανών φιλάθλων. Με αποθέωσαν. Βεβαιωθήτε ότι ακόμη στη μνήμη μου έρχονται με συγκίνησι τα ενθουσιώδη χειροκροτήματα του Αμερικανικού κοινού. Ήσαν τα πρώτα χειροκροτήματα που πήρα από τον Αμερικανικόν λαόν. Και η φιλοδοξία μου ικανοποιήθη γιατί στα όνειρα μου ερχόταν πάντα ο πόθος να βρεθώ κοντά στους φιλάθλους της κραταιάς Αμερικής.
Μετά την θριαμβευτικήν εμφάνισιν μου εις το «Αθλέτικ Κλάμπ» προσελήφθην αμέσως από τον Ουϊλλιαμς Μόρρις. Ο Μόρρις ήτο μια διάσημος φυσιογνωμία την εποχήν εκείνην στην Αμερικήν. Διέθετε 140 θέατρα ποικιλιών και Ιπποδρόμια και αποτελούσε τον κυριώτερον αθλητικόν παράγοντα του επαγγελματικού αθλητισμού.
Εις τα θέατρα ποικιλιών του Αμερικανού επιχειρηματία εργάστηκα επί 25 συνεχείς εβδομάδες με θριαμβευτικήν πάντοτε επιτυχίαν. Εις την Αμερικήν όμως η θεατρική και καλλιτεχνική ζωή δεν μοιάζει με της Ευρώπης. Οι καλλιτέχναι και οι αθληταί εργάζονται πολύ. Προπονούνται σκληρά, και δεν είναι καθόλου εύκολη από απόψεως ηρεμίας η διαβίωσις των. Φυσικά η τακτική αυτή επηρέασε και μένα σωματικώς. Κουράστηκα γιατί οι προπονήσεις ήσαν εξαντλητικές.

Πολύ γρήγορα εγκατέλειψα τις καλλιτεχνικές μου εμφανίσεις και επεδόθην συστηματικά πλέον εις τον αθλητισμόν. Ιδιαιτέρως η πάλη έγινε το προσφιλές μου αγώνισμα. Πολύ γρήγορα κατέλαβα θέσιν πρωταγωνιστού. Πολύ γρήγορα οι εφημερίδες της Αμερικής άρχισαν ν’ αφιερωνούν ευμενή σχόλια για μένα.
Αλλά η ωραία αυτή πορεία απεκόπη προσωρινώς από ένα ατύχημα. Κάποια μέρα ενώ επάλευα με τον πρωταθλητήν Φράνκ Γκάτς ο οποίος ανεκυρήχθη αργότερον παγκόσμιος πρωταθλητής εις το αγώνισμα της πάλης, υπέστην εξάρθρωμα του δεξιού ποδιού μου. Τούτο έγινε εις το Κάνσας Σίτυ-Μιζούρι εις ένα φιλικόν αγώνα όπου όλες οι φάσεις ήσαν σκληρές και είχαν πολύ θεαματικόν χαρακτήρα. Εν τούτοις ο αγών έληξε ισόπαλος καίτοι όταν απεχώρησα από το ρίνγκ βρισκόμουν σε αθλία κατάσταση.
Δεύτερος αγών με ισχυρόν αντίπαλον ήταν όταν εις το Σικάγον επάλαισα τον Έλληνα Βασίλειον Δημητρέλην από το Στενό της Τριπόλεως. Ο Δημητρέλης ήταν πράγματι ισχυρός αντίπαλος και καλός παλαιστής. Και το γεγονός επίσης ότι είχα εξαρθρωμένο το πόδι επηρέασε σημαντικά την εξέλιξι του αγώνος με αποτέλεσμα να χάσω βέβαιη νίκη. Η ήττα μου από τον ομογενή Δημητρέλην επέδρασε πολύ ψυχολογικώς στον χαρακτήρα μου. Γι’ αυτό απεφάσισα να μεταβώ στο Παρίσι προκειμένου να φροντίσω για τη θεραπεία του ποδιού μου.
Στο Παρίσι παρέμεινα παρα πολύ καιρό μέχρις ότου έγινε απολύτως καλά. Προτού φύγω για την Ελλάδα -είχα την πληροφορία ότι η χώρα μας επεστρατεύετο- μετέβην και πάλι στη Γερμανία. Εκεί έδωσα πολλούς αγώνας. Ο κυριώτερος αγών όπου εθριάμβευσα πραγματικά ήταν εκείνος εις τον οποίον κατετρόπωσα τους αδελφούς Σάξον. Λέγοντας δύο αδελφούς δεν εννοώ ότι εις ένα και μοναδικόν αγώνα ενίκησα και τους δύο αθλητάς. Πάντως και οι δύο ικανοί αθληταί υπέστησαν συμφοράν από τον «Έλληνα έφηβον» όπως με ωνόμαζαν οι Γερμανικές εφημερίδες.

Επέστρεψα και πάλιν στην Ελλάδα. Ο πόθος μου να συμμετάσχω εις τον εθνικόν αγώνα που ανελάμβανε το Έθνος εναντίον των εχθρών μας μου εκέντριζε το φιλότιμο. Σ’ ένα τέτοιο ολοκληρωτικό ξεσήκωμα δεν έπρεπε να λείπω από την πονεμένη πατρίδα μου. Ύστερα υπήρχε και κάποιος άλλος λόγος. Και αφού ανέλαβα αυτό το έργο της αυτοβιογραφίας μου δεν μπορώ παρα να σας το εξομολογηθώ. Είχε κάποια επίδρασι τότε στη ζωή μου. Ίσως καλή, ίσως κακή. Πάντως εσημείωσε κάποιο αξιόλογο σταθμό στην πορεία της κοινωνικής μου ζωής και γι’ αυτό δεν θα πρέπει να το σιωπήσω.

ΗΜΟΥΝΑ ΕΡΩΤΕΥΜΕΝΟΣ
Στη Αθήνα κατα τα έτη 1909-1910 ερωτεύθηκα και μάλιστα μ’ ενθουσιασμό και με πίστι στην καρδιά της αγαπημένης μου. Λυπάμαι γιατί δεν μου είναι δυνατόν έστω και σήμερα να αναφέρω τ’ όνομα της. Η εκλεκτή της καρδιάς μου της εποχής εκείνης ζη. Κι όπως πληροφορούμαι είναι ευτυχισμένη ανάμεσα στα χαριτωμένα εγγονάκια της. Τότε όμως τα πράγματα ήσαν πολύ διαφορετικά. Η καλή μου μεσουρανούσε στο καλλιτεχνικό στερέωμα. Ήταν πρωταγωνίστρια ενός από τα μεγαλύτερα θέατρα της αλησμονήτου εκείνης περιόδου. Η εμφάνισις της στη σκηνή πλημμύριζε ενθουσιασμό τους θεατάς. Ήταν πραγματικά υπέροχη γυναίκα. Είχε όμως ένα μειονέκτημα. Ένα σοβαρό μειονέκτημα που επέδρασε σηματικά μεταξύ του κύκλου μου και των γνωριμιών μου. Η αγαπημένη μου ήταν λίγο ζωηρή. Έφταιγε ο χαρακτήρας της, έφταιγε το θέατρο, έφταιγαν... οι πειρασμοί; Ποιος ξαίρει. Πάντως αυτή ήταν η γενική εντύπωσις μεταξύ των φίλων μου. Και η παρέα μου μ’ επικεφαλής τος Σουρήν και Μωραϊτιίνην δεν τοβλεπαν με καλό μάτι αυτό το ειδύλλιον.
Εν τούτοις εγώ ήμουνα ερωτευμένος. Μου άρεσε η γυναίκα αυτή. Και αδιαφορούσα για όλα. Είχα στην κυριολεξία τυφλωθή από τη γοητεία της, από την τέχνη της και ακόμη από τον κοινωνικό της αέρα. Υπήρξε όμως εκείνα τα χρόνια, παρα πολύ επικύνδυνος περίοδος για μένα. Αυτό υπήρξε το συμπέρασμα του σφοδρού μου έρωτος με την όμορφη πρωταγωνίστρια.

Κάποτε το έμαθε ο πατέρας μου. Καλοί φίλοι Πατρινοί του το διεμήνυσαν και του επεσήμαναν μάλιστα και τον κίνδυνο. Και ο αγαθός εκείνος Τόφαλος τους απάντησε στη Ζακυνθινή διάλεκτο:
-Άστο το παιδί να γλεντήση! Θα βαρεθή κάποτε και θα καταλάβη το μπόϊ του.
Απεναντίας όμως! Όσο πέρναγε ο καιρός τόσο ο έρωτας μου φούντωνε. Και μάλιστα έφτασε κάποια εποχή που απεφάσισα να παντρευτώ την εκλεκτή μου. Εκείνη ενθουσιάστηκε από την πρότασι μου. Χύμηξε πάνω μου, ανέβηκε στους ώμους μου, με φιλούσε παράφορα:
-Θα ζήσωμε ευτυχισμένοι αγάπη μου, μουπε.
Κι εγώ έπλεα σε πελάγη ευτυχίας. Ποια άλλωστε στιγμή στην ανθρώπινη ζωή είναι καλύτερη από έναν ευτυχισμένο γάμο; Αυτό ήταν τότε τ’ όνειρο μου. Και με αυτές τις ευχάριστες προσδοκίες έδινα ολόκληρο τον εαυτόν μου στις προπονήσεις μου...

Τέλος δεκάτου πέμπτου μέρους (συνεχίζεται)
ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΟΦΑΛΟΥ (14)

 Η αποχαιρετιστήρια εσπερίδα του Τόφαλου στο θέατρο Απόλλων στην Πλατεία Γεωργίου. Το τρίο Βουρδέρη είναι καλλιτέχνες που έπαιζαν στον Βουρδέρη που είχε το μαγαζί του στην πλατεία. 8 Νοεμβρίου 1909

Δέκατο τέταρτο μέρος
-----------------------------

Μετά τη νίκη μου εναντίον του Μαγιάκι περιώδευσα –με το Ιπποδρόμιον του Σούμαν πάντοτε- εις τα ενδότερα της Κίνας. Πολλοί ομογενείς μου εξεδήλωσαν την αγάπη τους και τα αισθήματα τους. Κάποια μέρα έφτασε από τη Μαντζουρία ένας όμιλος Ελλήνων μ’ επικεφαλής τον μεγαλέμπορον Κεφαλήνα Τουλιάτον. Ενθουσιάστηκα παρα πολύ από τους καλούς φίλους της ελληνικής παροικίας. Αλησμόνητο θα μου μείνη ένα ελληνικό γλέντι που κάναμε σε μια μεγάλη έπαυλι. Έζησα στην άλλη άκρη του κόσμου μια ελληνική βραδιά από εκείνες που αφήνουν ανεξίτηλα τα ίχνη τους...
Μετά τέσσαρες μήνες φύγαμε για το Τόκιο. Εκεί γνωρίσαμε καινούργιες επιτυχίες. Οι θεαματικές πράγματι παραστάσεις μας συνεκέντρωναν παρα πολύ κόσμο. Μέσα σε λίγο καιρό απεκτήσαμε φανατικούς θαυμαστάς οι οποίοι μας ενίσχυσαν ζωηρώς κατα το διάστημα της παραμονής μας στην Ιαπωνική πρωτεύουσα.
Προτού φύγουμε κάποια μέρα αποφασίσαμε να κάνουμε μια εκδρομή σ’ ένα προάστιο του Τόκιο για να περάσουμε μερικές ώρες κεφιού και ξενοιασιάς. Καθήσαμε σ’ ένα ωραιότατο ιαπωνικό κέντρο και μετά το φαγοπότι αρχίσαμε το τραγούδι. Ο καθένας από μας τραγουδούσε τραγούδια της πατρίδος του. Και φυσικά ότι τον συγκινούσε περισσότερο γιατί η νοσταλγία στην Άπω Ανατολή που βρισκόμαστε εκέντριζε πολλές φορές τον συναισθηματικό μας κόσμο. Μαζί μας ήσαν Ρώσοι, Γερμανοί, Ιταλοί, Γάλλοι κλπ. που αποτελούσαν μέλη του Ιπποδρομίου μας.

Ήλθε και η δική μου σειρά να τραγουδήσω ένα δημοτικό τραγούδι της πατρίδος μου. Και άρχισα με το «Γέρο Δήμο». Τότε συνέβη το εξής καταπληκτικό που επροκάλεσε σ’ όλους μας μεγάλη συγκίνησι. Προτού τελειώσω το τραγούδι εμφανίζεται ξαφνικά από το μαγειρείον του κέντρου ο μάγειρας. Πέφτει στα πόδια μου και με δάκρυα στα μάτια αρχίζει να τα φιλά:
-Να μου ζήσης πατριώτη. Χίλια χρόνια να ζήσης! Μου ανέστησες έναν ολόκληρο νεκρό κόσμο!
Κατάλαβα τη συγκίνησι του. Ήταν Έλλην.
-Πως λέγεσαι; του λέω.
-Νικόλαος Διακάκης, μουπε.
-Έχεις πολύν καιρό εδώ;
-Τριάντα ολόκληρα χρόνια κοντά στους κίτρινους. Μαρτύριο φοβερό. Αλλά τώρα η ψυχή μου άνοιξε που άκουσα τη γλώσσα μας. Να μας ζήση η Ελλάδα μας...
Φυσικά ακολούθησε ελληνικώτατον γλέντι εις το οποίον έλαβαν μέρος όλοι οι ξένοι του Ιπποδρομίου και ο αξέχαστος φίλος Διακάκης ο οποίος ήταν τόσο ενθουσιασμένος από μένα ώστε εγκατέλειψε επί δύο ημέρας τη δουλειά του, την οικογένεια του, τις υποχρεώσεις του και μας κατευόδωσε μέχρις ότου επιβιβαστήκαμε στο πλοίο.

Επέστρεψα και πάλιν στην Ελλάδα. Στο μυαλό μου κυριαρχούσε μια ιδέα. Ένας πόθος είχε κατακλύσει την ψυχή μου: Να φύγω για την Αμερική. Άλλωστε εκείνη την εποχή(1909-1910) η ελληνική μετανάστευσις βρισκόταν στην ακμή της. Απ’ όλα τα σημεία της χώρας κατα εκατοντάδες έφευγαν για την Αμερική οι Έλληνες. Πραγματικός συναγερμός που ανέτρεψε τότε την ελληνική κατάστασι προ πάντων στην ύπαιθρο Ελλάδα.
Ο αείμνηστος Τίμος Μωραϊτίνης γράφων τότε σε μια εφημερίδα της εποχής του περιέγραφε ως εξής το ξεσήκωμα των νέων για καινούργια τύχη:«Όλοι φεύγουν. Η Ελλάς μεταναστεύει στον Νεόν Κόσμον. Ο πόθος του χρυσού εις τας χώρας του πλούτου, συγκινεί υπερβολικά τους Έλληνας. Ίσως σήμερα, ίσως αύριον θα πρέπει να βάλουμε μια μεγάλη επιγραφή στο Φάληρον που να λέη: Ενοικιάζεται η Ελλάς!...».
Με κλάματα στα μάτια με συνώδευσαν οι γονείς μου και τ’ αδέλφια μου στην προκυμαία των Πατρών προκειμένου ν’ αναχωρήσω για το υπερπόντιο ταξίδι. Πραγματικά το ταξίδι εκείνο με είχε πολύ συγκινήσει. Χωρίς να ξαίρω γιατί, ενώ είχα κάνει τόσα μακρινά ταξίδια, η αναχώρησις μου για την Αμερική μου είχε προξενήσει μια βαθιά μελαγχολία ανεξήγητη ακόμη και τώρα.

Ανεχώρησα με το ελληνικόν υπερωκεάνειον «Αθήναι» το οποίον παρέλαβε από διάφορα λιμάνια της Ελλάδος περι τους 1800 μετανάστες προοριζομένους για την μυθολογική χώρα του πλούτου. Το ταξίδι ήταν ωραίο και το κέφι μεταξύ των συμπατριωτών μας αδιάπτωτο μέχρι τέλους. Στο διάστημα του ταξιδιού μαζί με άλλους φίλους και θαυμαστάς μου σκεφτήκαμε να δώσουμε μια παράστασιν προκειμένου τα χρήματα να τα χρησιμοποιήσουμε δι’ εθνικόν σκοπόν.
Πράγματι σε μια ωραιοτάτη επίδειξι εις το αγώνισμα άρσεως βαρών συνεκεντρώθησαν περι τις 3.500 χρυσές δραχμές. Τα χρήματα αυτά εδόθησαν στη Ν. Υόρκην εις τον μεγάλο εθναπόστολον αείμνηστον Σπύρον Ματσούκαν προκειμένου να τα χρησιμοποιήση δια την εθνικήν υπόθεσιν.

ΣΤΟΥΣ ΑΘΛΗΤΙΚΟΥΣ ΣΥΛΛΟΓΟΥΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ
Η πρώτη εντύπωσις από την άφιξι μου στην Ν. Υόρκη ήταν καταπληκτική. Μου έκανε πράγματι έκπληξι ο οικοδομικός όγκος της αμερικανικής μεγαλουπόλεως και ο διαφορετικός πολιτισμός των ανθρώπων του Νέου Κόσμου. Είχα την εντύπωσι πως βρέθηκα ξαφνικά μέσα σ’ ένα κυκεώνα ενός δυσκόλου ανθρωπίνου συγκροτήματος. Εν τούτοις κατώρθωσα να προσανατολισθώ. Οι ομογενείς μ’ εβοήθησαν με συγκινητικήν προθυμίαν. Οι αμερικανικοί αθλητικοί σύλλογοι μ’ εδέχτηκαν με μεγάλη χαρά στη δύναμι τους και με παρουσίασαν μάλιστα μεταξύ των Αμερικανών αθλητών. Μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα τ’ όνομα μου διεδόθη κυρίως μεταξύ των αθλητικών παραγόντων. Κατ’ αρχήν αυτό μ’ ενδιέφερε περισσότερον γιατί ήμουν πλέον επαγγελματίας αθλητής. Σιγά-σιγά όμως και με την ηθικήν ενίσχυσιν των ομογενών μας η φήμη μου εξηπλώθη στην αχανή Αμερικήν. Η πάλη έγινε οριστικά το αγαπημένο μου αγώνισμα και εκεί προσανατολίστηκα με πίστι και φανατισμό. Αλλά παραλλήλως το αγώνισμα της άρσεως βαρών δεν το εγκατέλειψα.

Τέλος δεκάτου τετάρτου μέρους (συνεχίζεται)
ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΟΦΑΛΟΥ (13)

Ο Δημήτρης Τόφαλος σηκώνει με το ένα χέρι ένα ξύλινο δοκάρι που κάθονται πάνω του δύο μικρά παιδιά. (Επιχρωματισμένη λεπτομέρεια από φωτογραφία πριν από το 1906)


Δέκατο τρίτο μέρος
--------------------------
 
Στην Αλεξάνδρειαν όταν φθάσαμε έτυχε να συναντηθώ με την ιατρόν κυρίαν Παναγιωτάτου η οποία με εξέλαβε... ως φάντασμα. Αμέσως εγνώσθη ότι ζω. Και αυτό με ωφέλησε διαφημιστικώς διότι εκέρδιζα πολύ από της πλευράς της δημοτικότητος μου. Μάλιστα ο αείμνηστος Πολύβιος Δημητρακόπουλος έγραψε τότε το εξής χατιρωμένον:«Ο ελληνικός λαός επληροφορήθη με συγκίνησιν ότι ο Τόφαλος ανεστήθη εκ νεκρών».
Εις την Αίγυπτον έτυχα μεγάλης υποδοχής και υποστηρίξεως από τους ομογενείς. Εκεί εδημιούργησα και δικό μου θίασον ποικιλιών. Και αυτός είχε διπλήν αποστολήν. Αφ’ ενός την συντήρησιν μου αφ’ ετέρου σπουδαίαν εθνικήν εργασίαν να φέρει εις πέρας.

ΤΟ ΕΡΓΟΝ ΚΑΤΑΣΚΟΠΙΑΣ
Ο Διάδοχος Κωνσταντίνος ευρίσκετο πάντοτε στην πρώτη γραμμή των εθνικών εκδηλώσεων. Τότε με ειδοποίησε πως θα έπρεπε να μεταβώ στην περιοχή της Τουρκίας με αξιωματικούς του Επιτελείου προκειμένου να συλλέξουμε ωρισμένες πληροφορίες πολύ χρήσιμες δια την εθνικήν υπόθεσιν.
Με εθνική υπερηφάνεια δέχτηκα την αποστλή. Ύστερα από λίγες ημέρες έφθασαν στην Αίγυπτο μερικοί ηθοποιοί του θιάσου μου. Ένας θαυμάσιος τενόρος, δύο που έπαιζαν κιθάρα και μαντολίνο, άλλος απήγγελλε πατριωτικά τραγούδια και ένας θαυμάσιος κλόουν. Όλοι αυτοί οι «ηθοποιοί» ήσαν αξιωματικοί του Επιτελείου. Επικεφαλής μάλιστα της μυστικής αυτής αποστολής ευρίσκετο ένας συνταγματάρχης ο οποίος έλυνε και έδενε το αμφίσφαιρον επι σκηνής. Για να μην αποκαλυφθή δε η πραγματική ιδιότης του θιάσου είχε προσλάβει και διακεκριμένους ηθοποιούς της εποχής εκείνης οι οποίοι προσέφερεαν ανεκτιμήτους πράγματι υπηρεσίας στο έθνος με την συμβολήν των. Αυτήν την στιγμήν θυμάμαι τον Σαγιόρ, τον βαρύτονον του Ελληνικού Μελλοδράματος Δημ. Μήτσουραν, τον Βακαρέλην, τον Μέγκουλαν και την μεγάλη καλλιτέχνιδα Ζηνοβία Παρασκευοπούλου.
Φθάσαμε στην Τουρκία πρόθυμοι και ενθουσιώδεις να προσφέρωμε με αυτοθυσία ότι πιο πολύ μπορούσαμε για την Ελλάδα. Εκεί μας εστάλη από το Επιτελείον και ένας νεαρός αξιωματικός ως... βιολίστας προκειμένου να ενισχύση το κατασκοπευτικόν δίκτυον.

Ο νέος όμως αξιωματικός είχε ένα μειονέκτημα ότι... ήταν νέος και αφελής. Εκεί γνωρίστηκε με έναν Φραγκολεβαντίνον Αρμένιον ο οποίος ωμίλει απταίστως την ελληνικήν γλώσσαν. Από τις συζητήσεις που έκαναν ο νεαρός αξιωματικός άφησε την εντύπωσιν –και έδωσε μάλιστα πολλές υπόνοιες- ότι η άφιξις μας στην Τουρκία είχε κάτι το μυστηριώδες. Ο πονηρός Αρμένιος μετέδωσε αυτό που επληροφορήθη από τον αφελή αξιωματικόν εις τον Τούρκο νομάρχην. Ο νομάρχης –ο οποίος με εθαύμαζε δια την δύναμι μου- έστειλε να με ειδοποιήσουν και να με παρουσιάσουν ενώπιον του. Χωρίς να ξαίρω τι γίνεται βρέθηκα στο γραφείο του Τούρκου νομάρχου. Τον είδα βλοσυρόν.
-Λυπάμαι Τόφαλε, μουπε, αλλά πρέπει να σου καταστήσω γνωστόν ότι υπάρχουν πολύ δυσάρεστες πληροφορίες για σένα.
-Δεν σας καταλαβαίνω, του απήντησα.
-Σε κατήγγειλαν, συνέχισε, ότι η άφιξις σου στην χώραν μας και η παραμονή σου ενταύθα συνδέεται με έργον κατασκοπείας.
-Είναι εξωφρενικόν αυτό που σας επληροφόρησαν. Πολύ περισσότερον γιατί σεις είσθε εις θέσιν να γνωρίζετε τις κινήσεις μου. Χαίρω ιδιαιτέρως γιατί παρακολουθείτε τους αγώνες μου και τις προπονήσεις μου ακόμη. Πότε θα ήταν δυνατόν να αφιερώσω ώρες για κατασκοπεία;
-Ελπίζω να είναι συκοφαντία Τόφαλε, όπως πιστεύω. Πάντως σε καθιστώ προσεκτικόν γιατί θαυμάζω την προσπάθεια σου στον αθλητισμό. Καλύτερα να προσέχετε τους φίλους σας που σας κάνουν τους Έλληνας ενώ είναι Αρμένιοι...
Τα κατάλαβα όλα! Εν τούτοις είχα ταραχτή. Και τούτο γιατί μου ανέκοπτε το έργον των αξιωματικών και παρημπόδιζε τις κινήσεις της ομάδος.

Η «ΕΞΑΦΑΝΙΣΙΣ» ΤΟΥ ΑΡΜΕΝΙΟΥ
Το ίδιο βράδυ ανέφερα το γεγονός στον αρχηγό της αποστολής. Συνωφρυώθη ο συνταγματάρχης και εδυσφόρησε.
-Δεν πρέπει, μου είπε, να δείξωμε ότι ξαίρουμε και το ελάχιστον.
-Πρέπει όμως ν’ αποφύγουμε και τον πλέον ελάχιστον κίνδυνον.
-Αυτό θα γίνη...
-Πως;
-Απλούστατα θα τους στείλουμε και τους δύο στη Σμύρνη μ’ ένα δέμα με χασίς. Η δίψα του χρήματος θα τραβήξη τον Αρμένιον και θα πέση στην παγίδα.
-Κατόπιν;
-Από εκεί και πέρα είναι εύκολα τα πράγματα.
Πράγματι σε δύο μέρες οι δύο «φίλοι» αναχωρούσαν για τη Σμύρνη. Ο Έλλην πρόξενος στη Σμύρνη είχε ειδοποιηθή πως έπρεπε πάση θυσία να «εξαφανισθή» ο Αρμένιος, ο δε ηθοποιός–αξιωματικός να επιστρέψη αμέσως στην Ελλάδα.
Ο Έλλην πρόξενος έφερε εις πέρας το δύκολον αυτό έργον. Στη Σμύρνη υπήρχαν τότε δύο επικηρυγμένοι από την Ελλάδα λησταί. Ο Παλαβιώτης και ο Νικολούτσος από την Ηλείαν. Ο πρόξενος μας τους βρήκε και τους είπε:
-Εαν καθαρίσετε αυτόν τον Αρμένιον θα θεωρηθή αυτό εθνική υπηρεσία και θα ληφθή υπ’ όψιν εφ’ όσον ζητήσετε να επανέλθετε στην Ελλάδα.
Με μεγάλη ευχαρίστησι δέχτηκαν οι ληστοφυγόδικοι. Η «εξαφάνισις» επραγματοποιήθη ένα βράδι σ’ ένα σοκάκι της Σμύρνης. Ήδη κάθε κίνδυνος εξέλιπε. Με περισσότερη πλέον άνεσι οι Έλληνες κατάσκοποι επεδόθησαν στο έργο τους. Τα πάντα πήγαν καλά μέχρι τέλους. Και όμως από τον αφελή εκείνον αξιωματικόν και από τον μισέλληνα Αρμένιον εκινδυνεύσαμε να συλληφθούμε και να χαθή μια τεράστια εθνική υπόθεσις η οποία επέτυχε απολύτως.

ΚΑΙ ΠΑΛΙΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Το 1909, μετά την επιτυχή εθνικήν περιοδείαν εις την Τουρκίαν επανήλθα εις την Ελλάδα. Έφθασα στην Πάτρα και παρέμεινα προπονούμενος με άλλους καλούς αθλητάς του Παναχαϊκού αθλητικού συλλόγου. Το φθινόπωρον του ίδιου έτους περιώδευσα την Ελλάδα δίδων παραστάσεις και διαλέξεις υπέρ του αθλητισμού. Εκ των εμφανίσεων μου εις όλα τας μεγάλας πόλεις της χώρας συνεκεντρώθηκαν αρκετά χρήματα δια των οποίων ιδρύθησαν πολλοί αξιόλογοι αθλητικοί σύλλογοι όπως π.χ.: ο αθλητικός σύλλογος Χίου, ο Προσκοπικός σύλλογος Αϊδινίου, Βρυούλων και Αδραμυτίου, ο αθλητικός και σκοπευτικός σύλλογος Λαρίσης και Τρικάλων και άλλοι. Όλοι αυτοί οι σύλλογοι ειργάσθησαν δια την εξύψωσιν της αθλητικής ιδέας και την τόνωσιν του εθνικού φρονήματος.

ΣΤΙΣ ΙΝΔΙΕΣ, ΤΗΝ ΚΙΝΑΝ...
Εκείνην ακριβώς την εποχήν προσεκλήθην και πάλιν από το αναδιοργανωθέν Ιπποδρόμιον Σούμαν. Με το ίδιο Ιπποδρόμιον περιώδευσα τις Ινδίες, την Κίναν και την Ιαπωνίαν. Εις τας χώρας αυτάς ήμουν ο πρώτος Έλλην αθλητής και καλλιτέχνης που ενεφανίζετο προ της κίτρινης φυλής. Εις την Κίναν ειδικώτερον έγινα ο πιο αγαπημένος άνθρωπος της εποχής εκείνης. Δεν είναι καθόλου υπερβολή αν σας πω ότι έγινα ο θρυλικός ήρωας των Κινέζων.
Τότε έφθασε στο Πεκίνον δια να με προσκαλέση εις αγώνα πάλης ο πρωταθλητής της Ιαπωνίας Μαγιάκι. Ο Ιάπων παλαιστής ήταν ένας φοβερός αθλητής με καταπληκτικές και υπερφυσικές ιδιότητες.

Όταν αυτό έγινε γνωστό μεταξύ των αθλητικών κύκλων του Πεκίνου πολλοί με πλησίασαν και με παρεκάλεσαν να αποτραπή αυτός ο αγών καίτοι οι Κινέζοι έχοντας εθνικόν μίσος εναντίον των Ιαπώνων επεζητούν να εξευτελίσουν τον αντίπαλο μου! Αμφέβαλλον όμως ως προς το αποτέλεσμα του αγώνος διότι ήτο γνωστόν ότι ο αντίπαλος μου διέθετε αθλητικόν κύρος και τεραστίας μυϊκάς δυνάμεις. Εις την ιαπωνικήν πάλην(Τζι-Τζι-Τσου) ήτο ακατάβλητος αλλά εις την ελευθέραν Ελληνορωμαϊκήν πάλην υπελείπετο.
Εν τούτοις απεφασίσθη να πραγματοποιήθη ο αγών. Πολύ προ της πραγματοποίησης είχε συγκεντρωθή το ενδιαφέρον του κόσμου εις τον αγώνα αυτόν, ο οποίος προεβλέπετο σκληρός. Εις τον μεγάλον Ιππόδρομον του Πεκίνου συνεκεντρώθησαν το απόγευμα μιας Κυριακής ογδόντα χιλιάδες φίλαθλοι. ΟΙ Κινέζοι θεαταί και χιλιάδες Ευρωπαίων ήσαν με το μέρος μου.

ΠΩΣ ΕΝΙΚΗΣΑ ΤΟΝ ΜΑΓΙΑΚΙ
Ευθύς με την έναρξιν του αγώνος ο Μαγιάκι μου επετέθη με αγριότητα. Ήταν έμπειρος παλαιστής και ταχύς. Από την αρχήν ετήρησα αμυντικήν θέσιν. Επεδίωκα να κουραστή ο αντίπαλος μου. Αυτό ήταν ένα έξυπνο κόλπο το οποίον εχρησιμοποίησα κατ’ επανάληψιν όταν επάλευα με ισχυρούς αντιπάλους. Πράγματι σε λίγο κατάλαβα από το αναπνευστικό του σύστημα ότι ο Μαγιάκι άρχισε να κουράζεται και να παρουσιάζη σημεία κοπώσεως. Τότε άρχισα να του επιτίθεμαι αποφασισμένος να τον συνθλίψω. Μετά σκληροτάτον πράγματι αγώνα 42 λεπτών κατώρθωσα να επιβληθώ και να καταρρίψω τον Ιάπωνα γίγαντα.

Είναι απερίγραπτον το τι έγινε την στιγμήν εκείνην. Οι Κινέζοι πανηγύριζαν την νίκην μου, σα νίκη δική τους. Στο πρόσωπο μου εξεδικήθησαν τις αλλεπάλληλες ήττες των Κινέζων παλαιστών που είχε σαρώσει ο Μαγιάκι κατα καιρούς, καθώς και την προαιώνιον έχθραν των Κινέζων προς το έθνος των Ιαπώνων.
Την ίδια νύχτα το Πεκίνον εώρταζε. Φωταγωγημένον παρουσίαζε μια πολύ γραφικήν και φαντασμαγορικήν όψιν. Πυροτεχνήματα εκάησαν, οι μουσικές επαιάνιζαν στην πόλιν και η φωτογραφία μου ετοποθετήθη σε μεγάλα «πανώ» και οι διαδηλωταί περιήρχοντο τους δρόμους πανηγυρίζοντες. Την άλλη μέρα με επεσκέφθη μια μεγάλη ομάς Κινέζων φοιτητών και μου εξεδήλωσε τις ευχαριστίες της νεολαίας του Πεκίνου δια την νίκην. Είπαμε ότι ο κινεζικός λαός εθεώρησε την νίκην μου σαν εθνική νίκη των Κινέζων.

Τέλος δέκατου τρίτου μέρους (συνεχίζεται)
ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΟΦΑΛΟΥ (12)



Ο Δημ. Τόφαλος (τέταρτος εξ αριστερών, όρθιος) με μίαν ομάδα πρωταθλητών της πάλης τους οποίους επροπόνησε δια το διεθνές πρωτάθλημα Ευρώπης.

Δωδέκατο μέρος
-----------------------

Η πράξις αυτή και εν συνεχεία η πληροφορία ότι ο Γάλλος ποδηλατιστής νικητής εις τα 10 χιλιόμετρα εδώρησε το μετάλλιον του Ολυμπιονίκου εις μίαν αρτίσταν ενός αθηναϊκού καμπαρέ, επίκραναν τον φίλαθλον κόσμον και εδημιούργησαν αλγεινήν εντύπωσιν δια το κατάντημα της αθλητικής ιδέας.
Το δεύτερον περιστατικόν συνέβη στη Βιέννη. Είναι αξιόλογον δια την ιστορίαν του αθλητισμού της πατρίδος μας και γι’ αυτό το αναφέρω.
Λίγον καιρό μετά την λήξιν της Ολυμπιάδος του 1906, ο Παναχαϊκός Γυμναστικός Σύλλογος Πατρών εις τον οποίον ανήκον έλαβε πρόσκλησιν από την Βιέννην όπως δεχθώ να συμμετάσχω εις διενεργούμενους εκεί αγώνας άρσεως βαρών εις την αυστριακήν πρωτεύουσαν. Φυσικά δέχτηκα και μετά τρίμηνον περίπου έφθασα στη Βιέννη να συμμετάσχω των αγώνων.
Εις τον σιδηροδρομικόν σταθμόν με παρέλαβε ένας Ελληνομαθής Εβραίος –μου διαφεύγει τώρα τ’ όνομα του- ο οποίος και με ωδήγησε εις ένα πολυτελέστατον διαμέρισμα μιας ωραίας επαύλεως.
-Εδώ θα μείνετε κ. Τόφαλε, μου είπε. Η απόφασις των οργανωτών είναι να μην εξέλθετε καθόλου αποδω. Πολλοί λόγοι το επιβάλλουν.
-Μα γιατί; είπα με δικαιολογημένη απορία.
-Δεν ξαίρω, αυτό μου είπαν να σας διαβιβάσω και θα σας επισκεφθούν να σας εξηγήσουν οι αρμόδιοι....

Εν τω μεταξύ η άφιξις μου είχε γνωστοποιηθή στη Βιέννη. Οι εφημερίδες έγραφαν. Οι φίλαθλοι ήθελαν να γνωρίσουν τον νικητήν του Στάϊνμπαχ. Παραλλήλως η Ελληνική πρεσβεία εις την πρωτεύουσαν της Αυστρίας είχε την πληροφορίαν ότι έφθασα στη Βιέννη και δεν εφάνηκα πουθενά. Κάποια ανησυχία άρχισε να παρατηρήται τότε μεταξύ των ομογενών. Αλλά και εγώ άρχισα ν’ ανησυχώ με την «απομόνωσιν» που με είχαν υποχρεώσει να κάμω οι οργανωταί του αγώνος.
Εκείνην όμως την εποχήν με έβγαλε από το αδιέξοδον ένας φίλος μου. Ήταν ο δημοσιογράφος Δημ. Καραχάλιος ανταποκριτής τότε του «Εμπρός» εις την Βιέννην. Αυτός με ανεκάλυψε εις... το κρησφύγετον μου. Με πήρε και πήγαμε να συζητήσουμε στο «Μπρίστολ Καφέ».
-Οι Αυστριακοί μου είπε διωργάνωσαν τους αγώνες για να προβούν εις αντίποινα δια τον συμπατριώτην των Στάϊνμπαχ. Δεν πρέπει λοιπόν να συμμετάσχης στους αγώνες. Η Ελλάς στο πρόσωπο σου θα υποστή προσβολήν. Και εδώ είναι παρα πολλοί εχθροί της Ελλάδος.
Έμεινα έκπληκτος από όσα άκουσα από τον Καραχάλιον. Και ακόμη περισσότερον δυσανασχέτησα όταν τις ίδιες πληροφορίες πήρα από τον Έλληνα πρεσβευτήν εις την Αυστριακήν πρωτεύουσαν. Βέβαια υπήκουσα στις συστάσεις των φίλων μου και δεν έλαβα μέρος στους αγώνας. Έτσι δεν έδωσα τη χαρά στους συμπατριώτες του Στάϊνμπαχ να με αποδοκιμάσουν εκδικούμενοι την νίκην μου στους Ολυμπιακούς των Αθηνών.

Επέστρεψα σε λίγες ημέρες στην Αθήνα. Ήμουνα εν τούτοις απογοητευμένος. Πολύ περισσότερον γιατί βρισκόμουνα υπό την επήρειαν της αδίκου αποφάσεως του Χρυσάφη ο οποίος επεδίωκε να καταργηθή το αγώνισμα της άρσεως βαρών. Προ αυτής της αποκαρδιώσεως σκέφτηκα πως ο μοναδικός τρόπος διατηρήσεως του τίτλου μου και της ισχύος ήταν να γίνω αθλητής εξ επαγγέλματος. Με μεγάλη πικρία το αποφάσισα. Πολλοί μάλιστα με κατηγόρησαν γι’ αυτό. Και με κατέκριναν τότε. Και τότε όμως και τώρα πιστεύω πως ήταν άδικος η κατηγορία εναντίον μου. 

Βρισκόμαστε στο 1908! Έιχα ήδη κατασταλάξει στην απόφασι μου να γίνω επαγγελματίας αθλητής.Προτού το αποφασίσω σκέφτηκα πως έπρεπε να παρουσιασθώ στον Διάδοχον και να του αναφέρω την απόφασι μου.
Έκπληκτος ο Διάδοχος Κωνσταντίνος με ερώτησε αν το σκέφτηκα καλά αυτό που σκέπτομαι να κάμω.
-Μάλιστα Υψηλότατε, του απήντησα.
-Τότε να προχωρήσης. Θα ήθελα όμως να ξαίρω ποια μόρφωσι έχεις. Γιατί εφ’ όσον θα γίνης επαγγελματίας θα μεταβής στο εξωτερικόν. Και εκεί θα πρέπει να βγάλης ασπροπρόσωπη την πατρίδα σου.
-Έχω βγάλει το σχολαρχείον στην Πάτρα.
-Δεν φτάνει μου απήντησε. Θα ιδής αύριο τον Λάμπρον. Αυτός θα σε κατατοπίση τι θα κάνης...

ΑΡΧΙΣΑ ΝΑ ΣΠΟΥΔΑΖΩ....
Έφυγα ενθουσιασμένος από το ενδιαφέρον του φιλάθλου Διαδόχου. Πραγματικά με συνεκίνησε η προθυμία του για την πρόοδο μου. Ο πρύτανις Σπυρίδων Λάμπρου, ο διαννοούμενος της εποχής εκείνης και μετέπειτα υπουργός Κώστας Παπαμιχαλόπουλος και ο καθηγητής των Θρησκευτικών στο Πανεπιστήμιον Χρήστος Ανδρούτσος ανέλαβαν την εκπαίδευσι μου. Μου παράδιδαν μαθήματα. Κολακεύομαι να πιστεύω πως από τους σοφούς αυτούς ανθρώπους έμαθα παρα πολλά χρήσιμα πράγματα. Κυριολεκτικώς σ’ αυτούς οφείλω όλη την επιτυχία της σταδιοδρομίας μου. Επίσης δεν μπορώ παρα να σημειώσω τις πολύτιμες υπηρεσίες που μου προσέφεραν οι δημοσιογράφοι: Μιχ. Σακελλαρίου αρθρογράφος του «Νεολόγου», Ανδρέας Μεταξάς του «Νέου Αιώνος», Πατρών Βασιλειάδης της «Πελοποννήσου» και οι Αθηναίοι Γ. Πωπ, Τίμος Μωραϊτίνης, Μιχ. Ροδάς και άλλοι. Η συνδρομή εξ’ άλλου των καλλιτεχνών Π. Μέγκουλα, Κ. Σαγιόρ, Αθ Μαρίκου, Νάζου και Μωραϊτη υπήρξεν αξιόλογος διότι μου εδίδαξαν τα ήθη και έθιμα εκάστης χώρας.
Σ’ όλους αυτούς οφείλεται η εξέλιξις μου. Τα 45 χρόνια δόξης, αίγλης και γενικού θαυμασμού οφείλονται σ’ αυτούς και μόνον. Εθυσίασαν ώρες από τη δουλειά τους και την ανάπαυσι τους για να μου μάθουν ιστορία, γεωγραφία, ήθη κι έθιμα των διαφόρων λαών. Σ’ αυτούς οφείλω το παν.

ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΔΡΟΜΙΟΝ ΣΟΥΜΑΝ
Απελύθην από το στρατιωτικόν. Ήμουν πλέον ελεύθερος να ρυθμίσω τη ζωή μου και την αθλητική μου σταδιοδρομία όπως μπορούσα καλύτερα. Το ταξίδι μου στην Αυστρία μου έδωσε την ευκαιρία να έλθω εις επαφήν με διαφόρους παράγοντας του παγκοσμίου αθλητισμού. Ιδιαίτερον ενδιαφέρον εξεδήλωσαν πολλοί Γερμανοί ωργανωταί αγώνων και μεγάλων θεαματικών παραστάσεων.
Συγκεκριμένως εις το Βερολίνον είχε εγκατασταθή τότε ένα από τα μεγαλύτερα Ιπποδρόμια του κόσμου. Ήταν του Σούμαν διασήμου παλαιστού ο οποίος εις τους πρώτους Ολυμπιακούς αγώνας του 1896 είχε ανακηρυχθή Ολυμπιονίκης. Ο Σούμαν εξυπνότατος και ευφυής επιχειρηματίας και καλός αθλητής διέκρινε ότι εγώ θα του ήμουνα ένα από τα καλύτερα νούμερα του Ιπποδρομίου του. Είχε ακούσει για μένα πολλά. Είχε διαβάσει πολλά. Και με είχε παρακολουθήσει και ο ίδιος προσωπικώς.
Δέχτηκα και προσελήφθην στο Ιπποδρόμιο του Σούμαν με μεγάλο μισθόν. Μέσα σε βραχύτατον χρονικό διάστημα κατώρθωσα να γίνω το πλέον δημοφιλές πρόσωπο σ’ ολόκληρη τη Γερμανία. Και τούτο γιατί το αγώνισμα της άρσεως βαρών εις τας βορείους κυρίως χώρας ήτο λαϊκώτατον και συγκινούσε τα πλήθη.

Όταν έληξε το συμβόλαιον μου με τον Σούμαν έφυγα δια την Γαλλίαν. Προσελήφθην σ’ ένα σοβαρόν θίασον ποικιλιών. Γυρίσαμε ολόκληρη τη Γαλλία και αναχωρήσαμε δια την Αίγυπτον. Θυμάμαι πως περάσαμε από την Νέαπολιν της Ιταλίας και την Μεσσήνην της Σικελίας. Εκείνη την εποχή συνέβησαν οι φοβεροί και καταστρεπτικοί σεισμοί. Το παν είχε χαθή εις των ωραίαν εκείνην Σικελικήν περιοχήν. Κατα εκατοντάδες τα θύματα εθρηνήθησαν τότε. Οι δημοσιογράφοι εγνώριζαν ότι ευρισκόμουν στη Σικελία και είχαν την πληροφορίαν ότι μεταξύ των θυμάτων της τρομερής θεομηνίας ήμουν κι εγώ. Όλα τότε τα τηλεγραφικά πρακτορεία μ’ έφεραν νεκρόν. Που να φαντασθούν οι άνθρωποι ότι εντελώς τυχαία είχα επιβιβασθή πλοίου και είχα αναχωρήσει δι’ Αλεξάνδρειαν λίγες μόνον ώρες προ της καταστροφικής δονήσεως.

Τέλος δωδέκατου μέρους (συνεχίζεται)

Κυριακή 4 Μαρτίου 2012

ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΟΦΑΛΟΥ (11)

O Τόφαλος στους Αγώνες της Αθήνας το 1906, σε μια από τις προσπάθειές του, όταν και κατάκτησε το χρυσό μετάλλιο καταρρίπτοντας το δικό του παγκόσμιο ρεκόρ

Ενδέκατο μέρος
----------------------
 
Ο αγών αρχίζει. Τα βάρη προσκομίζονται εις τον στίβον. Μεταφέρεται επίσης μια πλάστιγξ η οποία θα ερρύθμιζε το βάρος των αμφισφαίρων. Προσέρχεται η Ελλανόδικος Επιτροπή. Ο πρίγκιψ Γεώργιος μετέχει της Επιτροπής και το γεγονός αυτό δίδει περισσοτέραν αίγλην εις το αγώνισμα.
Όλα πλέον είναι έτοιμα. Το πλήθος που αναμένει με αγωνίαν την έναρξιν του αγωνίσματος ζητωκραυγάζει ενθουσιωδώς την ώραν που εμφανίζομαι εις τον στίβον.
-Μπράβο Τόφαλε!...κουράγιο!... Καλή νίκη!
-Να ζήση ο Μοριάς!
Προχωρώ συνοδευόμενος από τον Χριστόπουλον. Το πλήθος μαίνεται κυριολεκτικά από ενθουσιασμό. Ήδη εις τον στίβον και πλησίον των αμφισφαίρων με αναμένει ο αντίπαλος μου Στάϊνμπαχ. Χαιρετώ τον συναγωνιστήν μου και βαδίζουμε και οι δύο εις το μέσον του σταδίου όπου μεταφέρονται τα βάρη του αγωνίσματος. Ο κόσμος σιωπά. Τίποτα δεν ακούγεται ανάμεσα από κείνη την ανθρωποθάλασσα. Μπορείς ν’ ακούσης ακόμη και τις αναπνοές των ανθρώπων που η αγωνία τους κάνει νευρικούς...

ΕΝΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟΝ
Η Ελλανόδικος Επιτροπή πλησιάζει προς τον χώρον του αγωνίσματος. Ο Αμερικανός Σόλιβεν κατέχει τιμητικήν θέσιν εις την Επιτροπήν. Λίγα λεπτά ακόμη και θα σημάνη η έναρξις του αγώνος. Εκείνην όμως την στιγμήν προσέρχεται ο πρίγκιψ Νικόλαος. Είναι λίγο εκνευρισμένος γιατί προγουμένως οι θεαταί είχαν προβή σε αποδοκιμασίες εις βάρος του Στάϊνμπαχ. Αυτό εξηρέθισε τον ευγενή πρίγκιπα ο οποίος επεζήτει με κάθε τρόπον να κατευνάση το πλήθος. Ο πρόγκιψ ήλθε πλησίον μου.
-Άκουσε Τόφαλε μου είπε. Ο αγών της άρσεως βαρών θα γίνη κατα το αυστριακόν σύστημα. Δηλαδή, όπως καταλαβαίνεις, τα βάρη θα στηριχθούν εις την κοιλίαν και κατόπιν στο στήθος!
Διαμαρτυρήθηκα. Και ίσως μάλιστα η φωνή μου να υπήρξε λίγο έντονος. Με είχε συγκλονίσει όμως η αδικία.
-Υψηλότατε, λέω τότε, πως είναι δυνατόν την τελευταίαν στιγμήν ν’ αλλάξουν οι όροι του αγωνίσματος; Άλλωστε και η προκήρυξις και των πρώτων και των άλλων Ολυμπιακών αγώνων, και των σημερινών βέβαια ήτο να μη στηριχθούν τα βάρη εις την κοιλίαν και ούτε η λαβή του αμφίσφαιρου να εγγίση το στήθος...
-Τόφαλε αυτή είναι η απόφασις της Επιτροπής...
-Με συγχωρείτε Υψηλότατε αλλά θα μου επιτρέψετε να διαμαρτυρηθώ με όλον τον σεβασμόν που τρέφω στο πρόσωπο σας και στα αξιότιμα μέλη της Επιτροπής!... Άλλωστε ο αγών άρχισε. Ήδη έχουν κριθή οι δεύτεροι και οι τρίτοι του αγώνος... Πως είναι δυνατόν σήμερα ν’ αλλάξη ο τρόπος; Θα υποβάλω ένστασιν...
-Αυτό που σου λέω θα κάνης δεκανέα απαντά τότε ο πρίγκιψ θυμωμένος.
Αναγκάστηκα να μιλήσω κι εγώ λίγο απότομα στον προσφιλή μου πρίγκιπα.Πάντως έτσι μίλησα:
-Αυτήν την στιγμήν Υψηλότατε δεν είμαι δεκανεύς... Είμαι Τόφαλος!

ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΕΤΟΙΜΑ
Εν τω μεταξύ τα αμφίσφαιρα είναι έτοιμα και η επιτροπή δίδει το παράγγελμα έναρξεως του αγωνίσματος. Ήδη το αμφίσφαιρον ζυγισθέν φέρει βάρος 142 κιλών. Γαντζώνω με τα δύο χέρια μου την σιδηράν ράβδον. Από τις κερκίδες του Σταδίου ακούω μια διάτορη κραυγή:
-Εμπρός Τόφαλε!
-Γεια σου πατρινό γεράκι!
Την ώραν εκείνην ο Στάϊνμπαχ παρακαλεί να του επιτραπή να σηκώση πρώτος τα αμφίσφαιρα «γιατί βρισκόταν, είπε, σε φόρμα...».
-Μετά χαράς, απήντησα και παραχώρησα την θέσι μου στον Αυστριακό αντίπαλο μου. Τον παρακολουθούσα με έκδηλη συγκίνησι. Το ίδιο και οι θεαταί. Ήταν επιβλητικός στην εμφάνισι, σοβαρός και αξιοπρεπής. Φορούσε μια δερμάτινη πλατειά ζώνη στη μέση. Η επιτροπή όμως του συνέστησε να την αφαιρέση γιατί ο κανονισμός απηγόρευε να φέρωμε κανένα αθλητικό εξάρτημα στο σώμα μας.
Ο Στάϊνμπαχ έβγαλε τη ζώνη εκδηλώνοντας φανερή δυσφορία. Τούτο το αντελήφθησαν οι φίλαθλοι και ήρχισαν ν’ αποδοκιμάζουν τον ξένον αθλητήν. Εν τούτοις αυτός άρχισε να εκτελή το αγώνισμα. Έσκυψε, έπιασε την λαβή και προσπάθησε να φέρη τα βάρη υπεράνω της κεφαλής του. Δεν το κατώρθωσε. Επιχειρεί διά δευτέραν φοράν και πάλιν αποτυγχάνει.

Τότε συνέβη ένα λυπηρόν γεγονός. Ο κόσμος δεν ξαίρω γιατί, άρχισε ν’ αποδοκιμάζη τον ευγενή ξένον. Η ατμόσφαιρα ηλεκτρίσθη αιφνιδίως από μίαν κακήν αρχήν. Βέβαια αυτό ήτο συνηθέστατον στα Ευρωπαϊκά Στάδια και στην Αμερικήν ακόμη. Διά την Ελλάδα όμως ήτο πρωτοφανές. Το Στάδιον εσείετο από τα σφυρίγματα και τις αποδοκιμασίες εις βάρος του Στάϊνμπαχ. Άρχισα να εκνευρίζωμαι διότι ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι ο Στάϊνμπαχ ήταν αντίπαλος μου, δεν έπαυε να είναι ευγενής αθλητής και ηγωνίζετο στη χώρα που εγεννήθη και μεγαλούργησε η Ολυμπιακή Ιδέα.
Εκείνην ακριβώς την στιγμήν με πλησίασε ο πρίγκιψ Γεώργιος και μου εψιθύρισε κάτι στ’ αυτί. Του είπα πως θα γίνη αμέσως. Πράγματι προχώρησα προς τις κερκίδες των θεατών και με δυνατή φωνή παρεκάλεσα τους φιλάθλους να επιδείξουν ψυχραιμίαν και σεβασμόν απένταντι στον φιλοξενούμενο μας ξένον αθλητήν.
-Να μας ζήσης Τόφαλε, ήταν η απάντησις.
-Θάρρος και θα τον φας!
Επέστρεψα στον χώρον του αγωνίσματος. Ο Στάϊνμπαχ είναι έτοιμος να επιχειρήση δια τρίτην και τελευταίαν φοράν. Φαίνεται λίγο νευριασμένος αλλά καταβάλλει, όπως φαίνεται, υπεράνθρωπες προσπάθειες για να σηκώση το βάρος. Αλλά και την τρίτην φοράν οι μυωνες του λυγίζουν και το αμφίσφαιρον του ξεφεύγει από τα χέρια.

ΗΛΘΕ Η ΣΕΙΡΑ ΜΟΥ...
Τώρα είναι η σειρά μου. Πλησιάζω και ετοιμάζομαι. Τώρα το αμφίσφαιρον σηκώνεται. Η σιγή ακολουθεί τις κραυγές των φιλάθλων. Με αγωνία οι χιλιάδες του κόσμου παρακολουθούν την προσπάθεια μου. Αισθάνομαι έναν ενθουσιασμό που δεν ξαίρω που ν’ αποδώσω. Σηκώνω τα βάρη τα οποία έρχονται προ του στήθους και υπεράνω της κεφαλής μου. Ένα «Α!...» ακούστηκε τότε από τις χιλιάδες των θεατών. Το αμφίσφαιρον είχε εγγίσει στο στήθος μου και συνεπώς ήταν άκυρος η ανύψωσις. Επιχειρώ για δεύτερη φορά. Ο κόσμος με χειροκροτεί και με ενθαρρύνει. Και τη δεύτερη όμως φορά αποτυγχάνω στην προσπάθεια μου. Η αγωνία τώρα μεταξύ των φιλάθλων κορυφώνεται. Υπολείπεται ακόμη η τρίτη και τελευταία προσπάθεια. Εαν την χάσω και αυτήν χάνουμε μια νίκη.
Ο Χριστόπουλος με πλησιάζει, με το πάντοτε πρόσχαρο ύφος του, μου δίνει κουράγιο, μου λέει διάφορα άλιβεν, τρομερός ψυχολόγος αστεία... Ο Αμερικανός Σόπως, ήταν, παρακολουθεί τον Χριστόπουλον, και τον συγχαίρει. «Είμαι βέβαιος του λέει, ότι τώρα ο Τόφαλος θα σηκώση το αμφίσφαιρον... Ήθελε λίγη ψυχική τόνωσι...».

Η ΚΡΙΣΙΜΗ ΣΤΙΓΜΗ ΕΦΘΑΣΕ
Προσήλθα για την τρίτη και τελευταία φάσι του αγωνίσματος. Προτού πιάσω τη λαβή του αμφίσφαιρου έρριξα ένα βλέμμα στις κερκίδες. Είδα όλους τους θεατάς ναναι όρθιοι. Πολλοί έκαναν το σταυρό τους. Άλλοι μου φώναζαν διάφορα ενθαρρυντικά λόγια.
-Μη φοβάσαι Τόφαλε!
-Να μας ζήση ο Μοριάς!
Ήμουν συγκινημένος από τις εκδηλώσεις των φιλάθλων. Είχα όμως μια αυτοπεποίθησι πως αυτή τη φορά θα επετύγχανα. Έκανα το σταυρό μου. Επεκαλέσθην τον Άγιον Ανδρέαν(Σημ. Πολιούχον των Πατρών) και έπιασα τα αμφίσφαιρα. Με ηράκλεια δύναμι τα σηκώνω. Τα φέρω προ του στήθους μου χωρίς να εγγίσουν, τα ανυψώνω υπεράνω της κεφαλής μου τα κρατώ εκεί λίγα δευτερόλεπτα, και τα ρίχνω με μια θαυμασία κίνησι πίσω μου.
Το τι έγινε εκείνη τη στιγμή είναι αδύνατο να σας το περιγράψω, ύστερα από πενήντα χρόνια. Εν τούτοις ακόμη θυμάμαι ότι ολόκληρον το Στάδιον εδονείτο από τις φωνές. Πραγματικά το Στάδιον είχε μεταβληθή σε φρενοκομείο μανιακών. Οι θεαταί ήσαν έξαλλοι. Άλλοι φιλιόντουσαν. Πολλοί πετούσαν τα καπέλλα τους στον αέρα. Ο ενθουσιαμός του πλήθους φθάνει στο κατακόρυφον όταν μερικοί φίλοι συναθληταί με σηκώνουν στα χέρια και με οδηγούν στα αποδυτήρια. Εκείνην την στιγμήν εις την στήλην όπου ανυψούνται αι σημαίαι φαίνεται η κυανόλευκος. Ανήγγελλε την νίκην ενώ ο πανζουρλισμός των αθλητών λαμβάνει την μορφήν εξάλλων εκδηλώσεων. Επί του κοντού ανυψώθη εν συνεχεία η Αυστριακή σημαία. Ο κόσμος εχειροκρότησε την δευτέραν νίκην με τον ίδιον ενθουσιασμόν καίτοι ο Στάϊνμπαχ διεμαρτυρήθη ότι έπρεπε να μην αποκλεισθή γιατί δεν φορούσε την πλατειά δερμάτινη ζώνη του.

Εν τούτοις ο αντιπρόσωπος της Αμερικής δια τους Ολυμπιακούς αγώνας Σόλιβαν απροκαλύπτως εδήλωσεν ότι «η νίκη του Τόφαλου είναι πραγματική και η κρίσις της Επιτροπής δικαιοτάτη. Και τούτο, προσέθεσεν ο Αμερικανός εμπειρογνώμων, διότι ο Τόφαλος ύψωσε κανονικώς 142 κιλά. Ο Στάϊνμπαχ σήκωσε βέβαια το ίδιο βάρος αλλά αφού πρώτα εστήριξε το αμφίσφαιρον εις την κοιλίαν και το στήθος, πράγμα που απαγορεύεται από τον κανονισμόν».
Την ίδια μέρα η Επιτροπή ανεκοίνωσε τα αποτελέσματα του αγωνίσματος άρσεως βαρών Έλαβον μέρος 27 αθληταί. Πρώτος: Τόφαλος με 142,40 κιλά. Δεύτερος: Στάϊνμπαχ(Αυστρία) 136,50 κιλά. Τρίτος: Μασπολιέ(Γαλλία) 129 κιλά.

ΜΙΑ ΔΙΑΔΗΛΩΣΙΣ – ΕΝΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟΝ
Όταν σουρούπωσε έφυγα από το γήπεδον υπό τας ενθουσιώδεις πάντοτε εκδηλώσεις του κοινού το οποίον με προέπεμψε μέχρι της πλατείας Συντάγματος. Την επομένην όμως είχα ένα επεισόδιον με ήρωα τον συνταγματάρχην Γενήσαρλην, τον γνωστόν φρούραρχον Αθηνών. Μια ομάς Πατρινών συμπρατριωτών μου ήλθε εις το ξενοδοχείον «Πρίγκιψ Γεώργιος» όπου διέμενα και παρέλαβε εμένα και την μητέρα μου σε αμάξια της εποχής εκείνης. Εντός δευτερολέπτων σχηματίσθηκε μια τεράστια διαδήλωσις που ακολουθούσε τα αμάξια των φίλων και θαυμαστών μου. Φθάσαμε στο Σύνταγμα επευφημούμενοι συνεχώς από το πλήθος. Ήταν απόγευμα. Η φιλαρμονική θυμάμαι, επαιάνιζε ένα Βιεννέζικο βάλς. Ο αρχιμουσικός όταν είδε περι τίνος επρόκειτο διέκοψε το βάλς και ανέκρουσε τον εθνικόν ύμνον. Ο κόσμος ενθουσιάσθηκε αμέσως. Οι θαμώνες του Ζαχαράτου σηκώθηκαν όρθιοι και χειροκροτούσαν. Από τους εξώστες των γύρω ξενοδοχείων και τα παράθυρα των σπιτιών κυρίες και δεσποινίδες πετούσαν άνθη. Πολλοί από το πλήθος ζητωκραύγαζαν και υπέρ της λατρευτής μου μητέρας. Ήμουν συγκινημένος ενώ το πλήθος εξέσπασε εις θυελλώδη χειροκροτήματα.

Αλλά εκείνην ακριβώς την στιγμήν συνέβη το επεισόδιον. Ο φρούραρχος Γενήσαρλης με πλησιάζει. Ξέχασα να σας πω ότι φορούσα στρατιωτικά γιατί ήμουνα δεκανεύς του 12ου συντάγματος πεζικού.
-Τι κάνεις εδώ δεκανέα και μάζεψες τον κόσμο;
-Τίποτα, κύριε συνταγματάρχα. Ο κόσμος και οι φίλαθλοι με επευφημούν για τη νίκη...
-Να ξεκουμπιστής και να φύγης απ’ εδώ...
Χαιρέτησα στρατιωτικώς τον συνταγματάρχη και κάνω μεταβολή να φύγω. Αλλά τότε ο κόσμος άρχισε να εξαγριώνεται. Ο φρούραρχος Αθηνών παρ’ ολίγον να λυντσαρισθή από το πλήθος το οποίον εξεδήλωσε αγρίας διαθέσεις εναντίον του συνταγματάρχου Γενήσαρλη.
Από την εποχήν των Ολυμπιακών αγώνων έγινα θρύλος. Τ’ όνομα μου εψιθυρίζετο από τα στόματα όλων των Ελλήνων. Από τότε επικράτησε η φράσις που λέγεται μεταξύ του ελληνικού πληθυσμού:
-Τόφαλος είναι!
Με την φράσιν αυτήν είχε συνδεθή η ρώμη των νεωτέρων Ελλήνων. Αλλά η φήμη μου ξεπέρασε και τα όρια της Ελλάδος. Οι εφημερίδες του εξωτερικού, προ πάντων της Κωνσταντινουπόλεως και της Αιγύπτου, αφιέρωναν καθημερινώς ολόκληρα άρθρα για την εξέλιξι μου και την αλματώδη σταδιοδρομία μου.

Ήμουν πλέον Ολυμπιονίκης. Και αυτό ήταν μεγάλη τιμή για μένα και για την πατρίδα μου την Ελλάδα. Όμως αυτό δεν ενθουσίασε τους αντιπάλους μου οι οποίοι με δύο περιστατικά που θα σας αναφέρω έδειξαν των αγριότητα της ψυχής των και την Γοτθικήν των καταγωγήν. Εν τούτοις η Αυστρία την εποχής εκείνην και πολύ αργότερον εθεωρείτο μια πολιτισμένη χώρα με ευγενείς παραδόσεις και με αγνόν ενθουσιασμόν. Το πρώτον επεισόδιον συνέβη εις τας Αθήνας ευθύς μετά την λήξιν των αγώνων. Έκαμε αλγεινοτάτην εντύπωσιν εις όλον τον κόσμον διότι πρόκειται περί πράξεως πραγματικώς ταπεινής και χυδαίας.
Σας την αναφέρω:
Κατα το διάστημα της τελέσεως των Ολυμπιακών αγώνων εις την ελληνικήν πρωτεύουσαν πολλοί από τους ξένους αθλητάς είχαν καταλύσει εις το Ζάππειον Μέγαρον το οποίον είχε πολυτελώς μετασκευασθή εις θαυμασίους κοιτώνας.
Προ της αναχωρήσεως εξ Αθηνών των αθλητών της κραταιάς τότε και πολιτισμένης Αυστρίας, οι αντιπρόσωποι της ευρωπαϊκής αυτής χώρας εκόπρισαν(ας μου συγχωρηθή η λέξις) εις τα κρεβάτια των δωματίων των και κατέστρεψαν τους κοιτώνας γράφοντες στους τοίχους χυδαίες φράσεις. Κατ’ αυτόν τον πρόστυχον τρόπον εξεδικήθησαν την Ελλάδα που τους εφιλοξένει, την ήτταν του συμπατριωτού των Στάϊνμπαχ.

Τέλος ενδέκατου μέρους (συνεχίζεται)